Буслы (Андэрсен)
Вельмі кароткі змест
На даху дома ў маленькім мястэчку жыла сям'я буслоў. Маці сядзела ў буслянцы з чатырма птушанятамі, а бацька стаяў на варце.
Хлапчукі на вуліцы спявалі злосную песеньку пра буслоў, пагражаючы павесіць і ўтапіць птушанят. Толькі адзін хлопчык Петар не далучыўся да насмешнікаў.
Маці суцяшала напалоханых птушанят, абяцаючы ім цудоўнае падарожжа ў цёплыя краі. Яна распавядала пра Егіпет з пірамідамі і багата жабак. Птушаняты падраслі і пачалі вучыцца лятаць.
Восенню буслы рыхтаваліся да адлёту. На манеўрах птушаняты паспяхова здалі іспыты. Маці вырашыла адпомсціць злосным хлапчукам. Яна сказала:
У стаўку ляжыць адно мёртвае дзіцятка, яно заспалося да смерці; вось яго мы аднясем злоснаму хлапчуку. Няхай паплача, убачыўшы, што мы прынеслі яму мёртвага браціка.
Добраму Петару буслы прынеслі жывых дзяцей, а з таго часу ўсіх буслоў завуць Петарамі.
Падрабязны пераказ
Дзяленне тэксту на раздзелы — умоўнае.
Маленькія бусляняты і насмешкі дзяцей
На даху самага крайняга дамка ў маленькім мястэчку жыла буслянка з чатырма птушанятамі. Малыя буслы высоўвалі з гнязда свае чорныя дзюбы, якія яшчэ не паспелі пачырванець. Непадалёку на каньку даху стаяў іх бацька, падціснуўшы пад сябе адну нагу і выцягнуўшыся ў струнку. Ён думаў, што выглядае вельмі важна, стоячы на варце каля буслянкі.
На вуліцы гуляла дзятва, і самы гарэзлівы з хлапчукоў зацягнуў старадаўнюю песеньку пра буслоў. За ім падхапілі ўсе астатнія дзеці, спяваючы жорсткія словы:
Аднаго мы - на шнурок,
А другога - у ставок,
Трэцяга - заколем,
Меншага - зняволім
Ды ў вогнішча кінем,
Там ён і загіне!
Матчына суцяшэнне і першыя ўрокі лётання
Птушаняты спыталіся ў маці, ці праўда, што іх павесяць і ўтопяць. Маці-буслянка суцяшала іх, кажучы не звяртаць увагі на дзяцей.
Не трэба звяртаць на іх увагі! Толькі не слухайце, нічога і не здарыцца! ...А нам страшна! - сказалі птушаняты і глыбока-глыбока схавалі галоўкі ў буслянку.
Толькі адзін хлопчык не далучыўся да насмешнікаў.
Толькі адзін з хлопчыкаў, якога звалі Петар, не схацеў далучыцца да таварышаў, гаворачы, што грэшна цвеліцца з жывёлы.
Маці распавядала птушанятам пра неўзабаве пачатак навучання лётанню. Яна абяцала, што калі яны навучацца лятаць, то выправяцца на лугавіну ў госці да жабак, якіх можна будзе з'есці.
Трэніроўкі, страхі і абяцанне помсты
Маці расказала пра восеньскія манеўры, дзе ўсе буслы збіраюцца разам.
А потым усе мы, буслы, збярэмся на асеннія манеўры... Таго, хто будзе лятаць дрэнна, генерал праткне сваёй вострай дзюбай! Дык вось, старайцеся з усяе сілы!
Потым яна апісала цёплыя краі, куды яны паляцяць пасля манеўраў - у Егіпет з пірамідамі і ракой, дзе шмат жабак. А тут будзе халадэча, і белыя крошкі будуць ападаць з неба.
Пасля манеўраў мы паляцім адсюль далёка-далёка, за высокія горы, за цёмныя лясы, у цёплыя краі, у Егіпет! Там ёсць трохкутныя каменныя дамы...
Птушаняты спыталіся, ці застынуць кавалкамі нядобрыя хлапчукі. Маці адказала, што не застынуць, але памерзнуць ім давядзецца, а буслы будуць лятаць у цёплых краях. Птушаняты падраслі і пачалі вучыцца лятаць. Бацька прыносіў ім ежу і забаўляў рознымі штукамі.
Аднаго дня маці сказала, што час браться за навучанне. Усе чатыры птушаняты вылезлі з буслянкі на дах і хісталіся, балансуючы крыламі. Спачатку яны няўклюдна падскоквалі і распласталіся, але паступова навучыліся лятаць.
Восеньскія манеўры і першы вялікі поспех
Хлапчукі па-ранейшаму спявалі сваю песеньку, і птушаняты хацелі адпомсціцца. Найбольш задзірысты быў самы маленькі хлапчук, які першы завёў песеньку. Яму было каля шасці гадоў, але птушаняты думалі, што ён вельмі стары.
Маці абяцала адпомсціцца хлапчуку, але не раней, чым перад самым адлётам. Спачатку трэба было паглядзець, як яны будуць паводзіць сябе на вялікіх манеўрах. Надышла восень, і буслы пачалі рыхтавацца да адлёту. Пачаліся манеўры - буслы ляталі над лясамі і азёрамі, выпрабоўваючы сябе перад вялікім падарожжам.
Птушаняты вызначыліся выдатна і атрымалі на іспытах не па нулю з хвастом, а па дванаццаці з жабкай і з вужакой. Лепш за гэткую адзнаку быць не магло - жабак і вужакаў можна было з'есці, што яны і зрабілі.
Хітрая помста і шчаслівы фінал
Цяперака птушаняты сказалі, што будуць помсціць. Маці растлумачыла свой план: яна ведала, дзе той ставок, у якім сядзяць маленькія дзеці, пакуль бусел не возьме і не аднясе іх да бацькоў. Усім бацькам хочацца мець такое немаўлятка, а ўсім дзецям - малюпасенькага браціка ці сястрычку.
Яны вырашылі паляцець да стаўка, узяць адтуль немаўлятак і аднесці да тых дзяцей, якія не цвяліліся з буслоў. А злосным насмешнікам не дасць анічога. Злосному хлапчуку, які першы пачаў цвяліцца, яны прынясуць мёртвае дзіцятка, якое заспалося да смерці.
А вось тому добраму хлопчыку... які сказаў, што грэх цвеліцца з жывёлы, мы прынясем зараз і браціка і сястрычку. Яго завуць Петар, будзем жа і мы ў ягоны гонар звацца Петарамі!