Злая зорка (Шамякін)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, 1986 год. У невялікім райцэнтры рыхтаваліся да вяселля Глеба, малодшага сына старшыні райвыканкама.
На вяселле прыехаў і старэйшы сын Барыс, які служыў у авіяцыі. Падчас святкавання здарылася аварыя на Чарнобыльскай АЭС, і Глеб, які працаваў на станцыі, паехаў туды. Барыс неўзабаве вярнуўся ў часць і папрасіўся ў Афганістан.
Пачалася эвакуацыя насельніцтва з забруджаных тэрыторый. Уладзімір Паўлавіч кіраваў гэтым працэсам, змагаючыся з бюракратыяй і абыякавасцю вышэйшага кіраўніцтва. Глеб атрымаў вялікую дозу радыяцыі і трапіў у бальніцу. Яго жонка Ірына нарадзіла сына.
Барыс у Афганістане быў збіты і трапіў у палон. Вольга Андрэеўна, якая моцна перажывала за абодвух сыноў, захварэла і памерла. Перад смерцю яна прасіла мужа знайсці Барыса.
Уладзімір Паўлавіч, страціўшы жонку і не ведаючы лёсу старэйшага сына, наведваў Глеба ў бальніцы. Аднойчы ён паехаў у зону адчужэння і, убачыўшы саркафаг над разбураным рэактарам, закрычаў:
Стаіш? Свеціш? Паліш людзей? Спалі мяне! Не можаш? Не па зубах я табе? Скура ў мяне задубянелая! Свінцовая! Чуеш? У мяне свінцовая скура стала!
Нягледзячы на ўсе цяжкасці, Уладзімір Паўлавіч працягваў кіраваць раёнам, дапамагаючы людзям прыстасавацца да новага жыцця ў змененых умовах і спрабуючы захаваць веру ў будучыню.
Падрабязны пераказ па раздзелах
Тэматычныя дапаўненні да назваў раздзелаў і іх падзел на падраздзелы – умоўныя.
Раздзел 1. Чаканне радасці. Вяселле Глеба і Ірыны
Падрыхтоўка да вяселля. Хваляванні бацькоў
У доме старшыні райвыканкама Уладзіміра Паўлавіча Пыльчанкі рыхтаваліся да вяселля малодшага сына Глеба.
Яго жонка Вольга Андрэеўна хвалявалася з-за абыякавасці мужа да падзеі і кароткага прыезду старэйшага сына Барыса.
Сакратар райкама Сінякоў папярэдзіў пра недапушчальнасць правядзення вяселля ў рэстаране, і святкаванне перанеслі ў дом. Уладзімір Паўлавіч быў абураны думкай Сінякова пра тое, што Глеб абраў нявесту па багацці.
Прыезд Барыса і знаёмства з Тамарай
У падрыхтоўцы да вяселля дапамагала Тамара, сястра нявесты. Яна хутка стала гаспадыняй на кухні, зачароўваючы ўсіх сваёй весялосцю і спевамі.
Нечакана прыляцеў на верталёце Барыс. Ён пералез праз плот і сустрэўся з Тамарай у садзе. Паміж імі адразу ўзнікла ўзаемная сімпатыя.
Раздзел 2. Туман. Першыя дні пасля аварыі
Аварыя на станцыі і рэакцыя ўлад
На наступны дзень пасля вяселля Глеб з сябрамі паплылі на маторцы да станцыі, дзе здарыўся пажар. Яны ўбачылі разбураны корпус блока і графітавыя стрыжні на зямлі.
У Мінску акадэмік Мартынюк спрабаваў данесці да кіраўніцтва інфармацыю пра маштабы катастрофы, але яго не слухалі.
Чарнобыль — наша недаравальная безгаспадарчасць... Чарнобыль — наша некампетэнтнасць... Чарнобыль — дыктат над навукай, калі аўральнасць, выкананне сацыялістычных абавязацельстваў бралі верх над цвярозымі разлікамі...
Пошукі Глеба ў Чарнобылі
Вольга Андрэеўна і Ірына, занепакоеныя адсутнасцю вестак ад Глеба, паехалі ў Чарнобыль. Яны прабіраліся праз пустыя вёскі і ўбачылі жудасныя наступствы эвакуацыі.
Раздзел 3. Аўрал. Эвакуацыя насельніцтва
Арганізацыя эвакуацыі
Лявонцій Мікалаевіч, высокапастаўлены кіраўнік, арганізаваў эвакуацыю насельніцтва з заражанай зоны.
Праз пяцьдзесят гадоў увесь палескі генафонд вымра... Што значыць генафонд? — Людзі, жывёлы... Во так! Галавасты генерал. Разбіраецца не ў адной картаграфіі.
Велікодная ноч у зоне
Глеб, Ірына і Вольга Андрэеўна правялі Велікодную ноч у пустой вёсцы. Яны знайшлі ў хаце велікодную булку і фарбаваныя яйкі, пакінутыя гаспадарамі. Пад гукі рахманінаўскага «Всенощного бдения» яны малілі Бога аб выратаванні.
Раздзел 4. Нуклідная зона. Жыццё пасля катастрофы
Лёс перасяленцаў
Сям'я Пустаходаў была перасялена ў іншы калгас. Іван Пустаход стаў загадчыкам малочнай фермы, але мясцовы старшыня калгаса Карака пачаў ставіць яму палкі ў колы.
А без людзей i жыццё нечалавечае. Калі ні жонка на цябе не накрычыць, ні сусед не мацюкнецца, ні дзіця не заплача на вуліцы. Па-воўчы выць захацелася.
Барыс у Афганістане
Барыс, які служыў у Афганістане, падчас баявога вылету быў збіты ракетай «Стынгер». Ён катапультаваўся і трапіў у палон да маджахедаў.
Раздзел 5. Гракі не прыляцелі. Асабістыя трагедыі
Нараджэнне ўнука і хвароба Глеба
У кастрычніку Ірына нарадзіла сына, якога назвалі Уладзімірам. Радасць была азмрочана тым, што Глеб зноў трапіў у бальніцу з прыкметамі радыяцыйнага апраменьвання.
Мама! Мамачка! Я не магу! Я не магу выкідваць ix у памыйнае вядро... Дзяцей! Дзяцей! Мамачка! Я сёння зрабіла пяць аперацый. Хто гэта выдумаў… рэкамендаваць аборты? Чаму нас было не вывезці ў першыя ж дні?
Смерць Вольгі Андрэеўны
Вольга Андрэеўна, якая даведалася пра знаходжанне Барыса ў Афганістане, цяжка захварэла і памерла. Перад смерцю яна прасіла мужа прывезці Барыса і пахаваць яе побач з ім.
Узышла палыновая зорка... Роздум пра прычыны і вынікі катастрофы
Над Чарнобылем узышла злая зорка - палыновая, бо па-ўкраінску палын - чарнобыл.
«Трэці Анёл пратрубіў, i ўпала з неба вялікая зорка, якая гарэла падобна свяцільніку, i пала на трэцюю частку рэк i на крыніцы вод. Імя той зорцы — палын…»
Бачыў я, Паўлавіч, смерць на вайне, у лесе, у вадзе, у агні, у мяккай пасцелі. Хачу i на гэтую паглядзець — ад атама. Якая яна? Смерці розныя...