Вельмі кароткі змест
Беларусь, 1965 год. У гасцініцы былы франтавік сустрэў чалавека, які нагадаў яму Сахно — афіцэра з ваеннага мінулага. Гэта вярнула яго ва ўспаміны пра 1944 год, калі ён быў малодшым лейтэнантам.
Падчас вайны апавядальнік і старшы лейтэнант Кротаў вялі трох нямецкіх палонных. У кукурузным полі яны трапілі ў засаду, дзе Кротаў загінуў. Параненага апавядальніка і аднаго з палонных немцаў падабрала медсястра Каця. Яны спрабавалі папярэдзіць камандаванне пра нямецкія танкі ў тыле, але іх ніхто не слухаў.
У санчасці апавядальнік сустрэў свайго сябра Юрку Стралкова, які быў цяжка паранены. Разам з імі быў капітан Сахно, які падазрона ставіўся да ўсіх і пагражаў трыбуналам. Калі пачалася атака немцаў, Сахно загадаў усім ісці праз міннае поле. На мінах загінулі танкіст і медсястра Каця.
Эх, Юрка, Юрка! Ты – самы вялікі мой боль у жыцці. Ты – незагойная мая рана. Іншыя ўсе ўжо даўно пазагойваліся, а ты муляеш, крываточыш і баліш, мабыць, таму, што ты – рана ў сэрцы.
У бетоннай трубе, дзе яны хаваліся ад немцаў, Юрка застрэліўся. Сахно здрадзіў і перайшоў да немцаў. Параненага апавядальніка выратавала мясцовая жанчына. Праз дваццаць гадоў, сустрэўшы ў гасцініцы чалавека, падобнага на Сахно, апавядальнік не змог дакладна вызначыць, ці быў гэта той самы здраднік.
Падрабязны пераказ
Дзяленне пераказу на раздзелы – умоўнае.
У гасцініцы. Сустрэча з мінулым
У гасцініцы сабралася дванаццаць мужчын, якія чакалі размеркавання месцаў. Званок тэлефона прымусіў усіх затаіць дыханне, але адміністратар паведаміла, што месцаў няма. Адзін з наведвальнікаў адышоў ад стойкі, адчуваючы боль у назе ад пратэза.
Малады чалавек у стракатым пінжаку прапанаваў яму дапамогу з дакументамі. Апавядальнік адчуў яго прыязнасць, але заўважыў і пэўную стрыманасць. Яны пачалі размову пра раненні і вайну. У чаргу спрабаваў улезці вясковы дзядзька без пашпарта, што выклікала канфлікт. Чалавек у плашчы, які жыў у гасцініцы, выгнаў дзядзьку, дэманструючы сваю ўладу.
Гэта страшная, часам невытлумачальная з'ява – фашызм. Але мне здаецца, я блізка да таго, каб яе зразумець... гэты сфінкс разгадваецца проста: шалёная актыўнасць адных пры мяшчанскай пакорлівасці другіх.
Успаміны пра вайну. Пачатак гісторыі
Калона салдат ішла па заснежанай дарозе. Старшы лейтэнант Кротаў атрымаў загад ісці ў галаву калоны, але адрэагаваў груба. Падчас прыпынку салдаты здымалі цяжкую зброю і адпачывалі.
Разведчыкі паведамілі, што Кротава чакае пакаранне за начлег у адным сяле з немцамі. Апавядальніка выклікалі ў галаву калоны, дзе камандзір загадаў яму ісці ў санчасць з-за ранення. Разам з ім павінны былі ісці Кротаў і тры палонныя немцы. Кротаў быў незадаволены тым, што яго знялі з пасады камандзіра роты.
Канвой палонных немцаў
Апавядальнік і Кротаў вялі трох палонных немцаў па кукурузным полі. Сярод палонных быў немец у акулярах, які выглядаў як старшы, маўклівы малады немец і стары, які адставаў і бурчаў. Апавядальнік падганяў іх, выкарыстоўваючы нямецкія словы.
Засада і раненне
Падчас руху яны сустрэлі сувязістаў, якія папярэдзілі пра нямецкі танк у кукурузе. Кротаў не паверыў ім. Неўзабаве яны трапілі ў засаду. Кротаў быў паранены, а адзін з немцаў уцёк. Апавядальнік таксама атрымаў раненне і схаваўся ў кукурузе разам з Энгелем.
Усё, аказваецца, можна перажыць, калі ў цябе ёсць сябар, з якім многае дзеліцца напалам. Тады ўсе турботы і скруха меншаюць роўна ўдвая, а радасць – дзіўная справа! – удвая павялічваецца.
У санчасці
Параненых прывезлі ў санчасць, дзе імі займалася медсястра Каця. Яна клапатліва даглядала за параненымі, асабліва за цяжка параненым Юркам Стралковым, даўнім сябрам апавядальніка.
Бой з нямецкімі танкамі
Нечакана пачаўся нямецкі наступ. Дванаццаць варожых танкаў рухаліся па лагчыне. Старшына Еўсюкоў арганізаваў абарону. Адзін з танкаў удалося падбіць, але сітуацыя заставалася крытычнай.
Цяпер нам адно – трэба звыкацца з болем... Там, у стэпе за Кіраваградам, наступаюць, акружаюць, адбіваюць атакі, а мы тут – суцэльная канцэнтрацыя болю.
Адступленне і здрада
Пад націскам ворага прыйшлося адступаць. Сахно ўзяў камандаванне на сябе. Група, у якую ўваходзілі апавядальнік, Каця, Юрка і Энгель, рухалася па мінным полі. Каця была смяртэльна паранена мінай. Яны схаваліся ў бетоннай трубе, дзе Юрка, даведаўшыся пра здраду Сахно, застрэліўся.
Так, лютая была вайна. Смяртэльная бітва з найвялікшаю няпраўдай і несправядлівасцю, якія калі-небудзь нараджала зямля. Гэтая барацьба ўзяла ў чалавецтва безліч ахвяр...
У палоне
Апавядальнік трапіў у палон. Сахно і Энгель здрадзілі, далучыўшыся да немцаў. У паўпрытомным стане апавядальніка вялі па чыгунцы. Ён адчуваў моцны боль і слабасць, але не страціў годнасці. Энгель, які раней быў палонным, цяпер паводзіў сябе як роўны сярод немцаў. У рэшце рэшт Энгель застрэліў апавядальніка.
Праз дваццаць гадоў пасля вайны апавядальнік, які выжыў, сустрэў у рэстаране Гарбацюка, былога старшыню ваеннага трыбунала. Паміж імі адбылася спрэчка пра справядлівасць і адказнасць за ваенныя злачынствы.
Жорстка памечаныя вайной, мы і так выдатна разумеем адзін аднаго. Мы – пабрацімы аднаго лёсу. I мне робіцца добра тут, у гэтым цесным страі. На гэтым стыхійным мітынгу без прамоўцаў.