Вельмі кароткі змест
Беларускі горад, прыкладна 1960-я гады. Малады аспірант Віктар і яго каханая Лена абменьваліся лістамі і сустракаліся.
У двары свайго дома Віктар сустрэў дзядзьку Ігната, які працаваў на гарадскім пакосе.
Дзядзька Ігнат расказаў Віктару пра сваё мінулае ў вёсцы, пра працу брыгадзірам пасля вайны. Ён запрасіў Віктара раніцай пайсці з ім касіць гарадскія газоны.
Мне хацелася, даўно хацелася прымірыць горад і вёску ў сваёй душы, і гэта была мая самая патаемная і самая душэўная думка.
Раніцай яны разам касілі траву на гарадской плошчы. Віктар адчуваў сувязь з вясковым мінулым і радасць ад фізічнай працы. Пазней, едучы на футбол, ён убачыў на асфальце растрэсенае сена і зразумеў, што горад і вёска могуць суіснаваць у адной душы.
У апошнім лісце дзядзька Ігнат пісаў сваім вясковым сябрам, што збіраецца вярнуцца ў вёску і працаваць леснікам.
Падрабязны пераказ па частках
Ліст першы
Маладая дзяўчына Лена напісала ліст свайму каханаму, у якім успамінала іх першую сустрэчу. Тым ранкам яна ішла па апельсіны для пляменніцы Лёлькі, дачкі сястры, якая не ладзіла з мужам.
Каля кінатэатра Лена рассыпала апельсіны, і малады чалавек дапамог ёй іх сабраць. Так яны пазнаёміліся. Тая вясна была цудоўнай - яны шмат гулялі разам, хадзілі ў кіно, ездзілі ў незнаёмыя вёскі.
Потым у іх пачаліся нелады - Віктар стаў халодным і злосным, відаць, раўнаваў і баяўся страціць Лену. Яна паехала да цёткі ў ціхі правінцыйны гарадок, дзе кожны дзень хадзіла на рэчку купацца. Праз нейкі час яна зразумела і даравала яму ўсё, вярнулася да каханага.
Дзядзька Ігнат
Ідучы на спатканне з Ленай, Віктар сустрэў у двары дзядзьку Ігната. Той стаяў ля агароджы і назіраў, як нейкі чалавек паліваў кветкі. Дзядзька Ігнат пачаставаў Віктара махоркай і пачаў успамінаць сваё жыццё ў вёсцы.
А можа, праўда дзядзькі Ігната, і чалавеку па-сапраўднаму трэба што-небудзь адно: горад ці вёска, месяц над хатай ці электрычны ліхтар?
Ліст другі
Віктар напісаў ліст свайму сябру, з якім вучыўся ў вясковай школе. Ён успамінаў іх дзяцінства, цяжкія пасляваенныя гады, калі іх бацькі былі на вайне. Віктараў бацька загінуў, а бацька сябра вярнуўся з палону.
О зямля! Ты даеш нам тугу па небе, але не меншая наша туга па табе. З далёкіх і блізкіх дарог вяртаемся мы да цябе, і спеў жаваранка аглушае нас не меней, чым гул рэактыўнага самалёта.
Заўтра футбол
Дзядзька Ігнат прадказаў, што ноччу будзе дождж. Віктар ішоў дадому і думаў пра Лену, пра заўтрашні футбол, пра тое, як яны паедуць на возера. Ён разважаў пра сваё жыццё ў горадзе і вёсцы, пра тое, як прымірыць іх у сваёй душы.
Дзядзька Ігнат казаў праўду: ноччу быў дождж. Была навальніца... На горад насоўвалася цёмная маўклівая хмара. Было душна, вецер яшчэ не ўсчынаўся.
Пара касавіцы
Раніцай Віктар і дзядзька Ігнат пайшлі касіць траву на гарадской плошчы. Дзядзька Ігнат пачаставаў Віктара махоркай, успамінаў маладосць, калі касіў на лузе. Потым ён узяў касу і пачаў касіць.
Джгінь-джгінь-шах! Джгінь-джгінь-шах! Вясёлая, харошая, знаёмая з маленства музыка! Ён падышоў да шнурка кустоўя, асцярожна пракасіў лапінку, павярнуўся...
Днём, едучы на футбол, Віктар выйшаў з тралейбуса на плошчы. Трава ў пракосах завяла, па ёй скакалі шпакі. У горадзе па-лугавому пахла сенам.
Па-лугавому, па-летняму пахла сенам. 'Сена на асфальце, - падумаў я, - сена на асфальце...' Быццам доўга я шукаў нечаму слова і раптам яго знайшоў.