Сіняя Барада (Перо)
Вельмі кароткі змест
Жыў вельмі багаты чалавек з сіняй барадой, якая рабіла яго страшным для ўсіх жанчын.
Ён хацеў ажаніцца з адной з дачок суседкі. Спачатку абедзве адмаўляліся, але пасля тыдня гасцявання ў яго маёнтку малодшая дачка пагадзілася стаць яго жонкай.
Неўзабаве муж паехаў па справах, даўшы жонцы ключы ад усіх пакояў. Ён строга забараніў заходзіць у адну каморку. Але цікаўнасць перамагла, і яна адчыніла забароненыя дзверы.
Але праз хвіліну яна заўважыла, што ўся падлога заліта спечанаю крывёй і ў гэтай крыві адбіваюцца целы нежывых кабет, прыкутых уздоўж муроў.
Чарадзейны ключык запэцкаўся крывёй. Калі Сіняя Барада вярнуўся і ўбачыў кроў, ён вырашыў забіць жонку. Але прыехалі яе браты і забілі яго шпагамі. Жонка атрымала ўсе багацці мужа і выйшла замуж за добрага чалавека.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на главы — умоўны.
Знаёмства з Сіняй Барадой і вяселле
Жыў аднойчы вельмі багаты чалавек, які валодаў дзівоснымі палацамі ў горадзе і ў вёсцы, залатым і срэбным посудам, мэбляй у карунках і залачонымі каретамі.
Але была, на няшчасце, у гэтага чалавека сіняя барада. І такі яна давала яму брыдкі і страшны выгляд, што ўсе дзяўчаты і кабеты, як толькі ўбачаць яго, адразу ўцякалі.
У адной знатнай суседкі былі дзве дачкі-красуні. Сіняя Барада папрасіў гэтую паню аддаць адну з дачок за яго замуж, а якую — даў самой выбіраць.
Але ніводная дачка не згаджалася быць яму жонкай, бо іх палохала сіняя барада і тое, што ён ужо не раз быў жанаты, а што сталася з тымі жанчынамі — ніхто не ведаў. Каб дзяўчаты маглі пазнаёміцца з ім лепей, Сіняя Барада запрасіў іх у свой загарадны маёнтак на цэлы тыдзень. Там госці толькі гулялі, хадзілі на шпацыр, палявалі, ладзілі банкеты і балі. Малодшай дачцэ пачало здавацца, што барада ў гаспадара не такая ўжо сіняя, і па вяртанні ў горад яны адразу згулялі вяселле.
Забароненая каморка і страшнае адкрыццё
Месяцам пазней Сіняя Барада сказаў жонцы, што трэба яму па важнай справе ехаць у вёску на шэсць тыдняў. Ён папрасіў яе не журыцца, а знайсці забаву — пакліча сябровак, паедзе з імі за горад. Перад ад'ездам ён даў ёй ключы да ўсіх пакояў і скарбаў палаца.
Можаш хадзіць паўсюль, усё адчыняць, але ў гэтую каморку ўваходзіць я строга забараняю. Забараняю так, што калі гэта здарыцца, ты павінна любой бяды чакаць ад майго гневу.
Жонка паабяцала выконваць усё, як было загадана, а Сіняя Барада пацалаваў яе і пакаціў. Суседкі і сяброўкі не чакалі запрашэння, а прыйшлі самі — так ім карцела паглядзець на багацці. Пры мужы яны баяліся прыходзіць з-за ягонай сіняй барады.
Усе адразу кінуліся аглядаць пакоі, каморы і гардэробы, захапляючыся іх хараством і багаццем. У кладоўках іх захапленню не стало ні краю ні берагу — там былі раскошныя дываны, пышныя ложкі, канапы, шафы, столікі і люстры ў каляровых, срэбных і залачоных рамах. А дзяўчыну зусім не цешылі гэтыя скарбы — ёй рупіла хутчэй пайсці і адчыніць каморку ўнізе.
Цікаўнасць настолькі апанавала яе, што яна і не падумала, як няветліва кідаць гасцей адных, і цішком пабегла ўніз па маленькай патаемнай лесвіцы.
Каля дзвярэй яна спынілася і ўспомніла забарону мужа, але спакуса была такая вялікая, што дзяўчына не магла яе адолець. Яна ўзяла ключык і дрыготкай рукой адчыніла дзверы. Спачатку яна нічога не ўбачыла — у каморцы было цёмна. Але праз хвіліну заўважыла, што ўся падлога заліта спечанаю крывёй і ў гэтай крыві адбіваюцца целы нежывых кабет, прыкутых уздоўж муроў — гэта былі жанчыны, з якімі Сіняя Барада жаніўся, а потым забіваў. Яна ледзь не памерла ад жаху, і ключык выпаў у яе з рукі.
Вяртанне мужа і пагроза смерці
Калі яна апамяталася, падняла ключык і зачыніла дзверы, але заўважыла, што ключык запэцкаўся ў крыві. Яна паспрабавала яго абцерці, мыла, нават церла пяском і жвірам, але кроў не адставала.
Ключык быў чарадзейны, і адчысціць яго было немагчыма: абатрэш кроў з аднаго боку, а яна выступае з другога.
Таго ж вечара вярнуўся Сіняя Барада. Ён сказаў, што па дарозе атрымаў ліст аб тым, што справа вырашылася на яго карысць. Жонка старалася паказаць, як радуецца ягонаму хуткаму вяртанню. Назаўтра ён папрасіў у жонкі ключы, і калі яна іх аддавала, рукі ў яе так калаціліся, што Сіняя Барада адразу здагадаўся пра ўсё. Ён спытаў, чаму няма ключыка да каморкі, і пасля розных адцяжак ключык давялося аддаваць. Сіняя Барада агледзеў яго і спытаў, адкуль на ключы кроў.
Ты не ведаеш?! Ну, дык я ведаю! Ты хацела ўвайсці ў каморку! Што ж, добра. Ты ўвойдзеш туды — і зоймеш сваё месца побач з іншымі жанчынамі.
Яна кінулася мужу ў ногі, плакала і прасіла прабачэння, шчыра раскайваючыся. Але ў Сіняе Барады сэрца было чарсцвейшае за камень. Ён сказаў, што яна павінна памерці зараз жа. Жонка папрасіла дадаць ёй хоць трошкі часу памаліцца Богу. Сіняя Барада даў ёй паўчвэрткі гадзіны і ні хвіліны болей.
Ратаванне братамі
Калі Сіняя Барада пайшоў, бедная жанчына паклікала сваю сястру і сказала ёй падымацца на вежу і паглядзець, ці не едуць іх браты, якія абяцалі сёння завітаць у госці.
Сястра Ганна паднялася на вежу, а нябога час ад часу гукала яе. Тым часам Сіняя Барада схапіў вялізны нож і крыкнуў, каб яна спускалася хутчэй. Жонка адказвала, што зараз, і зноўку гукала сястру.
Ганна, сястра мая Ганна, ці не відаць, каб хтось ехаў? — Не відаць нічога, толькі сонейка яснее, толькі траўка зелянее.
Нарэшце сястра Ганна ўбачыла вялізны слуп пылу, але гэта быў статак бараноў. Потым яна заўважыла двух коннікаў, якія скакалі сюды, але яны былі яшчэ далёка. Праз хвіліну яна дадала, што гэта іх браты, і дала ім знак паспяшацца. Сіняя Барада закрычаў так моцна, што ўвесь палац скалануўся. Нябога выйшла да мужа ў слязах, з раскудлачанымі валасамі.
Ён ухапіў яе адной рукою за валасы, другой падняў свой страшны кухонны нож і ўжо мерыўся быў адсечы ёй галаву… Бедная кабета зірнула на мужа змярцвелымі вачыма.
У гэтую хвіліну пачуўся моцны грукат у браму. Брама расчынілася, і на двор уляцелі два коннікі. Яны выхапілі шпагі і кінуліся да Сіняе Барады.
Убачыўшы братоў сваёй жонкі, Сіняя Барада кінуўся наўцёкі, але браты дагналі яго і працялі наскрозь шпагамі. Бедная жонка была ледзь жывая, у яе не было сілы нават падняцца і абняць ратаўнікоў. Сталася так, што ў Сіняе Барады не было спадкаемцаў, і ўсе скарбы засталіся ягонай жонцы. Адну частку багацця яна выкарыстала, каб выдаць сястру Ганну за маладога пана, на другую купіла братам капітанскія чыны, а за астатняе сама згуляла вяселле з вельмі сумленным і добрым чалавекам, з якім хутка забылася на ўсё гора.