Хрыстос прызямліўся ў Гародні (Караткевіч)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, XVI стагоддзе. У Гародні і яе ваколіцах адбываліся дзіўныя з'явы: падалі агнявыя змеі, з'яўляліся чырвоныя заранкі. Каля вёскі Ванячэ знайшлі маладога шкаляра.
У горадзе панаваў голад, а царкоўныя ўлады судзілі мышэй за крадзеж хлеба. Група вандроўных акцёраў на чале з Юрасем Братчыкам спрабавала паказаць містэрыю, але іх схапілі і абвінавацілі ў ерасі. Народ пазнаў у Братчыку Хрыста.
Кардынал Лотр вырашыў выкарыстаць гэта і прымусіў Братчыка і яго паплечнікаў граць ролі Хрыста і апосталаў. У горадзе пачаліся цуды: знікла пошасць мышэй, з'явіўся хлеб для галодных. Братчык закахаўся ў прыгожую дзяўчыну.
Анею схапілі і адправілі ў манастыр. Братчык з паплечнікамі пакінуў Гародню і вандраваў па Беларусі, выкрываючы несправядлівасць і дапамагаючы людзям. Пасля перамогі над татарамі ён вярнуўся ў Гародню з вялікім войскам прыхільнікаў.
Басяцкі! Лотр! Камар! Вы — антыхрысты! Вы — гніль! Я памру! Я выклікаю вас на суд Божы. Месяца не пройдзе, як мы сустрэнемся. Месяца! Месяца! І тады будзеце піць сваю чашу вы!
Пасля захопу горада Братчык усталяваў справядлівыя парадкі, але здраднікі ўчынілі разню. Юрася схапілі і асудзілі на смерць. Падчас пакарання ўдарыла маланка, эшафот разбурыўся, а Братчык знік. Ён сышоў у пушчу, каб працягваць барацьбу за справядлівасць.
Падрабязны пераказ
Дзяленне пераказу на раздзелы – умоўнае.
З'яўленне Юрася Братчыка ў Гародні
Будучы на схіле дзён, ведаючы, што за крэсам не сустрэнемся зноў, бо веры мы рознай, а магчыма, і за крэсам ляжыць 'можа быць' ці ўвогуле 'нішто', вырашылі мы распавясці вам аб Юрасю Братчыку
У XVI стагоддзі ў Гародні адбыліся незвычайныя падзеі. Год быў поўны знакаў і бедстваў: чырвоныя заранкі, агнявыя слупы, хваробы і смерць цмокаў. Каля вёскі Ванячэ ўпаў агнявы змей, дзе знайшлі параненага шкаляра.
У той жа час па землях, якія пакутавалі ад голаду, ехала кавалькада духоўных асоб. Кардынал Лотр абмяркоўваў з дамініканцам Басяцкім стварэнне ордэна езуітаў.
Суд над мышамі і першыя цуды
У Гародні пачаўся незвычайны суд над мышамі, якіх абвінавачвалі ў крадзяжы хлеба. Мужык Зянон, падмануты хлебнікам, шукаў дапамогі ў сяброў. У горадзе з'явіліся вандроўныя акцёры на чале з Юрасём Братчыкам, якія спрабавалі паказаць містэрыю.
І мы б з адвакатам д'ябла згодныя былі. Не было цудаў. І былі цуды. І не быў ён Бог, а быў чалавек. Але для нас, чалавекаў, нават для тых, што ведалі яго, быў ён — Бог
Вандроўныя акцёры і містэрыя
На плошчы Ростань адбылося сутыкненне мяшчан і гандляроў з-за хлеба. У разгар бойкі з'явіліся ліцадзеі на чале з Юрасём Братчыкам. Іх схапілі і прывялі на суд. Людзі пачалі задумвацца, ці не сапраўднага Хрыста яны схапілі.
Лотр вырашыў выкарыстаць сітуацыю і прымусіў ліцадзеяў выдаваць сябе за Хрыста і апосталаў, каб супакоіць народ. Натоўп паверыў у цуд і прыняў Братчыка за Хрыста. Юрась абяцаў цуд з мышамі, які сапраўды адбыўся, а потым арганізаваў раздачу хлеба галодным.
Каханне да Анеі і здрада Магдаліны
У замку Юрась сустрэў Анею, якая шчыра паверыла ў яго боскае паходжанне. Паміж імі ўзнікла каханне.
Побач з Юрасём заўсёды была Магдаліна, якая спачатку была шпіёнкай Лотра, але потым шчыра закахалася ў Братчыка.
Калі ты хлусню ў кожным запавеце бачыш — хто ж ты, як не чалавек? Калі разгледзеў за высокімі словамі бессаромную брахню — значыцца, чалавек. Калі прагнеш іншага і святога — значыцца, ёсць жа Чалавек на Зямлі?
Лотр загадаў выкрасці Анею і адправіць яе ў манастыр. Юрась адправіўся на яе пошукі, але быў вымушаны пакінуць Гародню разам са сваімі паплечнікамі.
Барацьба з татарамі
Падчас вандраванняў Юрась з паплечнікамі сутыкнуліся з татарскім войскам хана Марлоры, які планаваў напасці на Гародню. Юрась і яго людзі змаглі перамагчы татараў, выкарыстоўваючы хітрасць і мужнасць.
Я зразумеў. Срэбра. Грошы. Яны загадзяць і сказяць самую светлую думку. Ад іх — подлы гандаль. І няроўнасць. І зайздрасць. І здрада. І загібель. І калі я загіну, то гэта ад іх
Паўстанне ў Гародні
Пасля перамогі над татарамі Юрась вярнуўся ў Гародню, дзе пачалося народнае паўстанне. Каваль Кірык Вястун стаў адным з лідараў паўстання.
Паўстанцы захапілі горад, і Юрась абвясціў Гародню зямлёй справядлівасці. Людзі падзялілі багацці, раздалі зброю і рыхтаваліся да абароны. Усе былі шчаслівыя і вольныя.
Не хачу ўцякаць ад працы, ад крывавага поту, ад зямной чашы маёй. Гінуць таксама не хачу. У мяне ёсць сябры, і каханне, і народ мой, і сотні іншых народаў, і ты. Хай памінае мяне чаша сія
Здрада і выратаванне
Аднак апосталы, падкупленыя Басяцкім, здрадзілі Юрасю. У горадзе пачалася разня, людзей з белымі крыжамі забівалі жыхароў у пазначаных дамах. Іосія Раввуні спрабаваў выратаваць Анею.
Юрася схапілі і прывялі на суд. Там ён абвінаваціў суддзяў у крывадушнасці. Магдаліна, якая выступала сведкай, прызналася ў каханні да Юрася і паабяцала адпомсціць за яго.
Перад пакараннем Юрась размаўляў з бурмістрам Юстынам пра ісціну і чалавека. Юстын прапанаваў яму ўцячы, але той адмовіўся. Фама (Багдан Роскаш) спрабаваў дапамагчы Юрасю, прымусіўшы войта Жабу падпісаць указ аб забароне спальвання.
У момант пакарання ўдар пяруна разбурыў эшафот, і Юрась знік. Кашпар Бекеш, які быў сведкам гэтага цуду, страціў веру ў Бога і вырашыў змагацца са злом.
Што супраць дзідаў — косы у хама?
Вось вам Эдэм, што хацелі здабыць:
Вісельня, як Эдэмская брама.
З радасці ў небе скачыце нагамі.
Мы ўладары яшчэ ад Адама,
Вы — ад Адама яшчэ рабы
Пасля ўсіх падзей Юрась з паплечнікамі жылі на хутары. Фама і Вус прынеслі вестку пра смерць Лотра і Камара. Юрась вырашыў ісці ў пушчу. Перад адыходам яны дапамаглі маладым. Іуда прапанаваў прапіць срэбра, а Юрась пайшоў сеяць.