Вельмі кароткі змест
Беларусь, пачатак 2000-х гадоў. Пасля размовы з завучам бацька вырашыў адвезці сваю дачку Аксану ў вёску да бабулі.
Перад ад'ездам сяброўка Каця падарыла Аксане старую манету-талер. У дарозе бацька расказаў ёй пра гісторыю манет у Беларусі. На аўтавакзале незнаёмы мужчына спрабаваў купіць у Аксаны талер, але яна адмовілася. У вёсцы Аксана пазнаёмілася з мясцовымі хлопцамі Міхалам і Чэсем.
Хлопцы мелі свой будан на дрэвах каля ракі і таксама цікавіліся скарбамі. Яны даведаліся, што ў іх мясцовасці падчас вайны 1812 года быў схаваны скарб, і для яго пошуку патрэбны тры талеры са шчарбінамі. Два талеры ўжо былі ў дзяцей, і яны пачалі пошукі трэцяга.
За імі сачылі падазроныя «геолагі» на чале з Куртам, якія таксама шукалі скарб. Дзеці звярнуліся па дапамогу да настаўніка гісторыі Барыса Рыгоравіча. Разам яны знайшлі старую бяросту з надпісам 'КЛАД' і зразумелі, што гэта азначае 'кладкі' - месца, дзе быў схаваны скарб.
Падчас пошукаў «геолагі» захапілі Аксану, але дзед Макар дапамог яе выратаваць. На полі каля старога пня дзеці знайшлі старажытную вазу. Хоць гэта быў не той скарб, які яны шукалі, настаўнік сказаў важныя словы.
Сябры мае, вы знайшлі вельмі многа... Вы знайшлі сяброўства паміж сабою. Вы адчулі подых багатай гісторыі свайго народа, палюбілі свой край. Вы зразумелі, якая каштоўнасць наша родная мова.
Падрабязны пераказ па частках
Дзяленне частак на раздзелы – умоўнае.
Частка першая. Загадкавая манета
Аксана і яе бацька. Праблемы ў школе
Бацька дапытваўся ў Аксаны, чаму тэлефон адключаны, і даведаўся пра яе пагрозлівую запіску настаўніцы. Аксана прызналася, што не адпрашалася ў завуча, і што яе бацьку выклікаюць у школу. У школе бацька сустрэўся з завучам, які абмяркоўваў яе праблемныя паводзіны і адсутнасць маці.
Паездка ў вёску і знаёмства з талерам
У школе Аксана развіталася з сяброўкай Кацяй, якая падарыла ёй старую манету на памяць. Падчас паездкі на аўтобусе бацька расказаў пра гісторыю манет і скарбаў у Беларусі.
Калі з трынаццатага па васемнаццатае стагоддзе нашая Беларусь была магутнай незалежнай дзяржаваю, Вялікім Княствам, калі асноўнай моваю была беларуская, калі мы мелі свае законы, сваё войска...
Прыезд у Паплавы і сустрэча з бабуляй
Бацька і Аксана прыехалі да бабулі ў вёску. Там Аксана сустрэла Чэся і Міхала, якія таксама цікавіліся пошукамі скарбаў. Хлопцы паказалі ёй свой будан на дрэвах каля ракі і падзяліліся сваімі планамі.
Частка другая. Паплавы
Знаёмства з мясцовымі хлопцамі і пошукі скарбу
Хлопцы абсталявалі будан на дрэвах каля ракі, дзе планавалі свае прыгоды. Яны марылі знайсці скарб і абмяркоўвалі магчымасць працаваць памочнікамі для геолагаў. Бацька Аксаны расказаў пра гісторыю мясцовасці, звязаную з Напалеонаўскімі войнамі, і пра знаходжанне магіл з астанкамі салдат і французскага афіцэра, а таксама талераў і бяросты з надпісам 'КЛАД'.
Сутычкі з Куртам і геолагамі
Хлопцы сустрэліся з Куртам, які прапанаваў ім працаваць у геолагаў за дзесяць даляраў у дзень. Міхал падслухаў размову геолагаў і зразумеў, што Курт шпіёніць за імі і дапамагае шукаць скарб.
Падазрэнні ўчастковага і паход на востраў
Участковы пачаў падазраваць хлопцаў у крадзяжы ў школе. Ён правёў эксперымент, але не знайшоў доказаў іх віны. Хлопцы атрымалі вуснае папярэджанне і вырашылі на некаторы час спыніць пошукі скарбу.
Частка трэцяя. Нечаканы саюзнік
Барыс Рыгоравіч і таямніца талера
Бацька Аксаны звязаўся з настаўнікам гісторыі Барысам Рыгоравічам, каб той дапамог у пошуках скарбу. Барыс Рыгоравіч пагадзіўся дапамагчы і падзяліўся сваімі ведамі пра гісторыю талераў.
Візіт у архіўны музей і сустрэча з Павуком
Аксана наведала архіўны музей, дзе сустрэла загадчыка, які распытваў яе пра цікавасць да гісторыі. Яна падслухала размову Павука і яго памочніка пра талер, які яны планавалі забраць.
Мы не знайшлі і адной сотай ад тых багаццяў, што схаваны ў зямлі, у вадзе, у балотах адной толькі нашай Беларусі. Цэлае лета было наперадзе, а ў далоні быў заціснуты талер...
Частка чацвёртая. Скарб
Паход да кладак і выкраданне Аксаны
Група дзяцей разам з Барысам Рыгоравічам адправілася на пошукі скарбу. Яны выкарыстоўвалі лодку з імправізаванай кібіткай і дасягнулі мэты, дзе заўважылі магчымыя сляды скарбу. Аксана і Чэсь заблудзіліся ў лесе, шукаючы калодзежык. Нечакана Аксана сустрэла Павука, які прапанаваў падвезці яе, але насамрэч выкраў дзяўчынку.
Якая гэта сіла — родная мова, як яна можа аддзячыць за вернасць, за любоў, за веру ў яе. Які цікавейшы выпадак! Крыжык і слова «СLAD» — гэта і ёсць прывязка...
Знаходка вазы і развязка гісторыі
Міхал і Змітрок знайшлі старажытную вазу, капаючы вакол пня на полі. Гэта выклікала захапленне ўсіх прысутных. У гэты момант з'явіліся Павук і яго памочнікі, якія пагражалі дзецям і выкарыстоўвалі Аксану як заложніцу.
Гэтае слова трэба перакладаць не з рускай і не з французскай моў, а з беларускай. Клад — ніякі не скарб, а ўсяго толькі кладкі. Я ўсё збіраўся прапанаваць вам пачаць гаварыць на роднай мове.
Дзякуючы своечасоваму з'яўленню дзеда Макара, сітуацыя была выратавана. Пасля месяца пошукаў скарбу, героі развіталіся. Барыс Рыгоравіч расказаў пра гісторыю 'брандэнбургскага скарба' і іншыя магчымыя скарбы ў Беларусі.
І ўсё ж несправядліва, — уздыхнула Аксана. — Мы заслужылі скарб... Можа, нават больш за самыя багатыя каштоўнасці... Вы знайшлі сяброўства паміж сабою.