Аповесць чатырох падарожжаў (Баравікова)
Кароткі змест
Будучыня, Беларусь і далёкі космас. Экіпаж беларускіх астранаўтаў даследаваў планеты розных сузор'яў. Яны натрапілі на Зялёную планету, дзе жылі дзіўныя істоты-гуманоіды з чорнымі гальштукамі-бабачкамі на шыі. Там доктар Савіч атрымаў у падарунак такі ж гальштук-бабачку, які змяніў яго лёс.
У выніку наступнай экспедыцыі экіпаж са здзіўленнем выявіў планету-копію Зямлі — Зямлю-2. Там жылі цалкам ідэнтычныя зямлянам істоты, толькі з ліловым ззяннем вачэй і несмяротнасцю. Доктар Савіч патлумачыў незвычайную сітуацыю:
Хтосьці падарыў жыхарам Зямлі-2 несмяротнасць і такім чынам закансерваваў іх. Яны могуць жыць толькі ў межах гэтай сваёй планеты, паколькі сілкуюцца ад яе ядра. У іх ёсць несмяротнасць... але няма шляху ў іншыя светы.
Адна з жыхарак Зямлі-2, Лора, паспрабавала паляцець з імі на сапраўдную Зямлю і памерла ў космасе, страціўшы сувязь з ядром сваёй планеты.
Потым экіпаж у сузор'і Шаляў знайшоў загадкавае залатое Вуха, што апынулася машынай часу, з дапамогай якой Сымон на кароткі час трапіў у Старажытны Вавілон.
У новым падарожжы астранаўты трапілі на маленькі астэроід, дзе жылі міралюбныя людзі-ліліпуты. Ратуючы мясцовую прынцэсу ад дзікага звярка, Сымон атрымаў ад караля ордэн з партрэтам Кастуся Каліноўскага, які сілай выпадку трапіў да жыхароў астэроіда з Зямлі.
У выніку касмічных прыгод Сымон і доктар Савіч вярнуліся на Зямлю, дзе працягнулі жыццё, захоўваючы памяць аб дзіўных планетах, раслінах з іншых светаў, а таксама пра памерлую Лору, дзікунскага звярка-рысю і загадкавае залатое Вуха з сузор'я Шаляў, якое знікла без слядоў.
Падрабязны пераказ па падарожжах
Падзагалоўкі да раздзелаў з'яўляюцца рэдакцыйнымі.
Гальштучнік: Таямнічая праграма з Зялёнай планеты
Падчас вяртання з планеты Антарыс-5 у сузор'і Скарпіёна экіпаж касмічнага карабля быў расчараваны, бо планета аказалася непрыдатнай для даследавання. На шляху дадому яны заўважылі невялікую зялёную планету, якая не была пазначана на зоркавых картах. Вырашыўшы даследаваць яе, яны прызямліліся і выявілі, што паверхня нагадвала зямны лес.
Сымон і доктар Савіч сышлі на паверхню планеты і сустрэлі яе жыхароў — голых людзей, якія насілі толькі чорныя гальштукі-бабачкі. Жыхары сцвярджалі, што вакол іх знаходзяцца навуковыя цэнтры, офісы і зоны адпачынку, хоць астранаўты бачылі толькі лес.
Калі мы вярталіся на Зямлю з планеты Антарыс-5, якая знаходзіцца ў сузор'і Скарпіёна, то ўвесь наш экіпаж быў расчараваны. Справа ў тым, што гэтая планета мае чырвоны колер, чым нагадвае Марс.
Доктар Савіч, які валодаў лацінскай мовай, змог пагаварыць з жыхарамі. Яны падарылі яму гальштук-бабачку, які, як пазней высветлілася, змяшчаў у сабе таямнічую Праграму. Пасля вяртання на карабель доктар Савіч пачаў паводзіць сябе дзіўна, сцвярджаючы, што гальштук — гэта Праграма, якая дае ўказанні і дапамагае здзейсніць мары.
Пасля вяртання на Зямлю доктара Савіча звольнілі з Міжнароднай асацыяцыі зоркавых палётаў. Праз некалькі дзесяцігоддзяў Сымон вырашыў наведаць яго. Доктар жыў у сядзібе недалёка ад Мінска. Падчас сустрэчы Сымон заўважыў дзіўную істоту, якая падабрала капялюш доктара. Савіч растлумачыў, што гэта істота з іншапланетнага карабля, які пацярпеў катастрофу на Месяцы.
Раптам доктар Савіч зняў свой гальштук-бабачку, і істота падхапіла яго. Адразу пасля гэтага істота ператварылася ў птушку з чорнай палоскай на шыі. Доктар растлумачыў, што Праграма ў гальштуку дзейнічае станоўча толькі калі яго дораць, а ў іншых выпадках выклікае адмоўную энергію. Птушку назвалі гальштучнікам, і яна засталася жыць у Беларусі.
Зямля-2: Планета-клон з несмяротнымі жыхарамі
Экіпаж касмічнага карабля рыхтаваўся да чарговага палёту ў сузор'е Дзевы. Перад стартам на карабель выпадкова трапіў трынаццацігадовы падлетак Арцём Нічыпаровіч, які сачыў за псіхолагам Галяй і ведаў пра маршрут экспедыцыі. Арцём шукаў свайго бацьку, які знік падчас папярэдняй экспедыцыі да Паўночнага Асла.
Камандзір Антон Верашчака вырашыў, што хлопец паляціць з імі, паколькі вяртацца было позна. Арцём пасябраваў з Сымонам і пасяліўся ў яго адсеку, дзе даглядаў незвычайную расліну Ням-Няма, якая рэагавала на людзей і складвала лісты, калі засынала.
Калі карабель дасягнуў сузор'я Дзевы, экіпаж быў уражаны, убачыўшы планету, якая выглядала дакладнай копіяй Зямлі. Пасля прызямлення яны выявілі, што знаходзяцца нібыта на сваім касмадроме за Раўбічамі. Усё выглядала як на Зямлі: тыя ж будынкі, дарогі, нават людзі здаваліся знаёмымі.
Гэта была самая сапраўдная неверагоднасць. А, можа, сапраўды мы нікуды не ляцелі? І тут з'явілася думка. — Арцём, — сказаў я. — Ты пазвані сваёй маці. Што там у цябе дома? Хвалюецца, напэўна!
Арцём патэлефанаваў маці, і яна адказала, быццам ён толькі на некалькі дзён знік з дому. Гэта выклікала яшчэ большую блытаніну. Сымон заўважыў, што ў вачах мясцовых жыхароў быў дзіўны ліловы бляск, якога не было ў членаў экіпажа. Яны вырашылі наведаць кватэру Сымона на Паўднёвым Захадзе, дзе ён знайшоў свой мяшэчак з рачным пяском, які пакінуў дома перад палётам.
У кватэры доктар Савіч патэлефанаваў сваёй знаёмай Лоры, якая неўзабаве прыйшла да іх. Яна адразу заўважыла, што яны не з гэтай планеты, і растлумачыла, што яны знаходзяцца на Зямлі-2 — клоне сапраўднай Зямлі. Жыхары Зямлі-2 былі несмяротнымі дзякуючы крышталікам у зрэнках, якія сілкаваліся ад ядра планеты.
Вы — гэта мы, мы — гэта вы! Нас розніць толькі адно... Той, хто стварыў Зямлю-2, лічаць некаторыя нашы вучоныя, вырашыў усім нам, яе жыхарам, зрабіць падарунак. Мы — несмяротныя.
Лора растлумачыла, што жыхары Зямлі-2 ніколі не спяць і не могуць пакідаць сваю планету, бо страчваюць жыццёвую энергію. Яна папрасіла ўзяць яе з сабой на Зямлю-1, бо хацела адчуць, што такое сон. Нягледзячы на рызыку, экіпаж пагадзіўся.
Падчас палёту назад на Зямлю Лора слабела з кожным днём. Яна паўтарала, што хоча спаць, але не магла заснуць. Доктар Савіч растлумачыў, што жыхары Зямлі-2 могуць жыць толькі ў межах сваёй планеты, бо сілкуюцца ад яе ядра. Калі карабель аддаліўся ад Зямлі-2, Лора памерла. Яе цела паклалі ў герметычную капсулу і пахавалі ў адкрытым космасе.
Пасля вяртання на Зямлю экіпаж паведаміў Міжнароднай асацыяцыі зоркавых палётаў пра адкрыццё Зямлі-2, але ім не паверылі, патрабуючы доказаў. Сымон прапанаваў даследаваць пясок з мяшэчка, які ён узяў з кватэры на Зямлі-2, але гэтага было недастаткова. Арцём перадаў Сымону маленькі крышталік — рухавік вечнага жыцця з вачэй Лоры, але пазней, калі Сымон паказаў яго доктару Савічу, крышталік выпаў і згубіўся ў траве.
У садах Сераміды — няўтульна!: Касмічныя і часавыя падарожжы
1. Касмічны ўраган і залатое Вуха
Праз некаторы час Антон прапанаваў Сымону і доктару Савічу новую экспедыцыю — да сузор'я Шаляў, дзе, паводле Праграмы доктара, на адной з планет была вынайдзена машына часу. На гэты раз з імі ляцеў новы старшы пілот — саксонец Ганс Мюлер, які адмовіўся ад традыцыі пагружацца ў сон падчас старту.
Я не паспеў ёй адказаць і, прызнацца, не любіў падобных размоў. Ну ўстае сонца і ўстае, не першы і не апошні раз на Зямлі, у нашай Сонечнай сістэме, што ж на гэтым засяроджвацца?
Калі карабель дасягнуў сузор'я Шаляў, яны ўбачылі планету, ахопленую касмічным ураганам. Карабель пачаў вібрыраваць і прыцягвацца да планеты. Ганс Мюлер змог вывесці карабель з-пад уздзеяння планеты і пасадзіць яго на адным з яе спадарожнікаў.
Спадарожнік аказаўся амаль цалкам знішчаны вывяржэннем вулкана. Астранаўты знайшлі руіны горада, які, верагодна, быў населены веліканамі. Сярод руін яны знайшлі дзіўны прадмет — вялікае залатое Вуха з адтулінай пасярэдзіне, у якую мог пралезці чалавек.
Раптам вулкан пачаў зноў вывяргацца, і экіпаж паспешліва вярнуўся на карабель, узяўшы з сабой залатое Вуха. На караблі яны выявілі, што робат-пілот быў намагнічаны і прыліп да дзвярэй свайго адсека, а Вуха прыляпілася да робата. Ганс Мюлер змог узляцець, але вырашыў вярнуцца на Зямлю з-за праблем з караблём.
Пасля вяртання на Зямлю Вуха страціла сваю першапачатковую форму і стала падобным на звычайную бляшанку. Доктар Савіч прапанаваў выкінуць яго за састарэлымі караблямі на касмадроме, што яны і зрабілі. Сымон патэлефанаваў Арцёму і расказаў пра іх прыгоду. Арцём з сябрам Алікам адразу паехалі на касмадром, каб паглядзець на Вуха.
2. Падарожжа хлопцаў у старажытны Вавілон
Арцём і Алік знайшлі Вуха за састарэлымі караблямі. Алік палез у адтуліну Вуха і знік. Арцём пайшоў следам за ім і раптам апынуўся ў пустыні, ператвораны ў зялёную елачку. Алік стаў салаўіным цвыркуном, які лётаў над ім.
Я ляжаў на зямлі і бачыў, што я — гэта не я! Звычайная зялёная елачка, над якою лётала, мітусілася невялічкая птушка: цвы-ір! Цвы-ір! — расказваў мне Арцём. — Потым гэтая птушка загаварыла, і я пазнаў голас Аліка.
Хутка да іх падышоў чалавек на вярблюдзе, які аказаўся халдзеем. Ён забраў елачку-Арцёма і прывёз у горад Бабілу (Вавілон), дзе прадаў яе для садоў мідзійскай прынцэсы. Салаўіны цвыркун-Алік паляцеў за імі. Калі прынцэса ўкалола палец аб іголкі елачкі, Арцёма выкінулі за гарадскія сцены.
Алік знайшоў астролага на Вавілонскай вежы і пераканаў яго дапамагчы. Астролаг знайшоў елачку-Арцёма і праціснуў яе праз Вуха, вярнуўшы хлопца ў яго сапраўдную форму на Зямлі. Алік таксама вярнуўся праз Вуха. Калі Сымон паехаў на касмадром, каб знайсці Вуха, яно ўжо знікла.
У кожнага чалавека свой Вавілон, — сказаў я Арцёму, як толькі ён закончыў свой расповед. — Вось чаму астролаг адмовіўся пралезці ў Вуха. І на наступны ж дзень я паехаў на касмадром за састарэлыя караблі, але Вуха там ужо не знайшоў.
Тыя, хто жыў на ім, ратуючыся ад вогненнай лавы, скарысталі Вуха — геніяльнае вынаходніцтва свайго розуму. Хто яны? У якой прасторы, і ў якім часе цяпер знаходзіліся? На гэтыя пытанні ўжо ніколі ніхто не адкажа...
Стужка ордэнская: Узнагарода ад ліліпутаў і таямнічы прышэлец
Пасля вяртання на Зямлю Сымон і доктар Савіч займаліся зямнымі справамі. Доктар адвёў Сымону ўчастак зямлі на сваёй сядзібе, дзе той перасадзіў расліны з карабля. Аднойчы іх наведаў Антон з прапановай новай экспедыцыі — да сузор'я Цяльца ў накірунку Крабападобнай туманнасці.
Я ўжо даўно не быў у космасе, як, дарэчы, і доктар Савіч. Займаліся выключна зямнымі справамі. На сваёй сядзібе доктар адвёў мне невялікі ўчастак зямлі, куды я перавёз з карабля свой батанічны сад...
Мэтай экспедыцыі было выратаванне экіпажа, які пацярпеў катастрофу на адной з планет сузор'я Цяльца. Сярод членаў таго экіпажа была псіхолаг Галя, якая раней лятала з імі. Праз паўгода яны стартавалі і неўзабаве апынуліся ў сузор'і Цяльца, дзе, па каардынатах ад Ганса Мюлера, прызямліліся на невялікім астэроідзе.
На астэроідзе яны знайшлі трапічны пальмавы лес з белымі домікамі, дзе жылі людзі-ліліпуты. Там яны сустрэлі Ганса Мюлера і Галю, а таксама даведаліся пра астрафізіка-бельгійца і загадкавага бортмеханіка, які далучыўся да іх экіпажа падчас палёту.
Сымон дапамог бортмеханіку перанесці кавалак жалеза ў горы. Па дарозе ён выратаваў ліліпутку, на якую напала дзікая кошка. Аказалася, што гэта была прынцэса, малодшая дачка караля ліліпутаў. За гэты ўчынак кароль вырашыў узнагародзіць Сымона ордэнам.
Падчас цырымоніі ўзнагароджання на грудзях Сымона сеў матыль, крылы якога нагадвалі ордэнскую стужку. Кароль, які кепска бачыў, уручыў Сымону чаканку з выявай Кастуся Каліноўскага. Пазней Ганс Мюлер расказаў, што бачыў у ліліпутаў і іншыя чаканкі, у тым ліку з выявай Еўфрасінні Полацкай.
Разумееш, Ганс, — і Антон задумаўся. — Беларусь — невялікая па памерах краіна. Хто на Зямлі згадае пра нас, калі мы самі пра сябе не нагадаем. Чым больш сенсацыйных адкрыццяў мы робім, тым больш пра нас ведаюць.
Антон выказаў меркаванне, што чаканкі маглі трапіць на астэроід з ранніх касмічных апаратаў, якія пасылаліся з Зямлі з пасланнямі для іншых цывілізацый. Матыль, якога назвалі стужкай ордэнскай, застаўся на світэры Сымона, і ён узяў яго з сабой на карабель.
Падчас вяртання на Зямлю яны спыніліся на Месяцы, каб забраць паляка Ромуся. Там яны сталі сведкамі дзіўнай з'явы: бортмеханік, які ляжаў ля валуна, раптам раздвоіўся. Адзін застаўся ляжаць, а другі, захоўваючы тую ж форму, падняўся, пачаў расці да чатырох метраў вышыні і пайшоў у маўклівую прастору Месяца, ні разу не азірнуўшыся.
Вярнуўшыся на Зямлю, Сымон часта ўспамінаў гэтую прыгоду. Ён радаваўся, што прывёз з далёкага свету матыля-стужку ордэнскую і каштоўную чаканку з выявай Кастуся Каліноўскага. Але яго не пакідаў сум па таямнічым бортмеханіку, які аказаўся іншапланецянінам і знік у бязлюднай маўклівасці Месяца.