Вавёрчына гора (Вітка)
Вельмі кароткі змест
Казачны лес. У вавёркі забалелі зубкі, і яна не магла раскусіць арэхавую шкарлупку. Уся сям'я клапацілася пра хворую маці: дочкі прыкладалі прымочкі, унучкі грэлі анучкі.
Прыехаў старэйшы сын і прывёз поўны мех арэхаў, не ведаючы пра хваробу маці. Вавёрка папрасіла яго дастаць малаточак, каб не трудзіць зубкі. Сын паабяцаў папрасіць свайго сябра-каваля зрабіць малаток і адправіў тэлеграму на дубовым лістку.
Дзве дочкі панеслі тэлеграму на тэлеграф да дзяцла. Па дарозе яны бачылі чырвоныя арабіны і спелыя арэхі, але ўспомнілі пра маміны балючыя зубкі і паспяшаліся далей. На тэлеграфе дзяцел-начальнік адправіў тэлеграму з дажджом, бо маланка і гром не працавалі.
Тэлеграма дайшла да каваля-варона, але ў яго не было жалеза. Бусел знайшоў у балоце нямецкі танк. Каваль склікаў дужых звяроў разабраць танк.
Прыйшоў мядзведзь,
Злуецца, равець,
Прыйшоў воўк –
Зубамі шчоўк-шчоўк,
Прыйшоў бабёр –
Хвастом пацёр.
Доўга так раўлі і вылі
І нічога
Не зрабілі.
Маленькія зайкі развінцілі гайкі, гусі і сініцы зняліі вежу і гусеніцы. Жалеза ледзь хапіла на малаток. Крот прапанаваў дастаўку малатка самалётам з лапуха, але бусел адмовіўся ад яго дапамогі і паляцеў сам.
Бусел прыляцеў да вавёркі і прынёс бранябойны малаток. Дочкі хацелі адбіць другую тэлеграму, што маці ўжо не хварэе, але маці сказала, што малаточак спатрэбіцца ў хаце. Усе суседзі прыйшлі на вяселле. Госці паелі грыбоў і арэхаў, былі мёд і квас.
Падрабязны пераказ
Падзел на главы ўмоўны.
Вавёрчына хвароба і парада сына
У лясной вавёркі забалелі зубкі, і яна не магла раскусіць арэхавую шкарлупку. Вера-вавёрачка плакала ад болю.
Забалелі ў вавёрачкі зубкі,
Не можа раскусіць арэхавай шкарлупкі.
Плача Вера-вавёрачка:
- Ой, гора маё,
Горачка...
Сабралася ўся вавёрчына радня і думала, як дапамагчы хворай. Дочкі прыкладалі маці прымочкі, унучкі грэлі бабульцы анучкі, але болей становілася яшчэ горш. Вестку паслалі старэйшаму сыну, які адразу ўсе справы пакінуў і прыехаў праведаць маці, прывёзшы поўны мех арэхаў. Ён не ведаў пра хваробу зубоў.
Паездка сясцёр на тэлеграф
Маці папрасіла сына прывезці ёй малаточак, каб не трудзіць зубкі, а біць шкарлупкі малатком.
- Сыночак,
Ты прывёз бы мне малаточак.
Не трудзіла б я зубкі,
Не верадзіла,
Малатком бы шкарлупкі
Біла.
Сын адказаў, што ў яго ёсць друг-каваль, які можа скаваць усё, што захочаш, нават плуг. Ён вырашыў даць тэлеграму кавалю, каб той зрабіў малаток. Сарваў дубовы лісток і напісаў на ім тэлеграму пра хваробу мамы і просьбу зрабіць малаток. Сёстры сказалі брату, што самі занясуць тэлеграму на тэлеграф, які знаходзіўся ў старым грабе.
Маці загадала дачкам, каб начальнік паставіў пячатку, што гэта «маланка». Сёстры імчаліся праз лес, мінаючы гушчар, дзе спелі чырвоныя арабіны, і дрэва з поўнымі спелымі арэхамі. Яны ўспомнілі пра хваробу маці і паспяшаліся далей, туды, дзе растуць старыя дубы.
Начальнік-дзяцел і адпраўка тэлеграмы
Прыбеглі сёстры на тэлеграф у шматпавярховы дом-дрэва з акном-дуплом. Пад аконцам было напісана: «Прыём тэлеграм да захаду сонца». Вавёркі пастукалі ў дупло, але ім адказалі, што сонца ўжо зайшло.
Сёстры сталі прасіць начальніка адбіць тэлеграму, расказваючы, як яны імчалі праз гушчар, праз агонь і пажар, і што ў іх хворая маці.
Сталі сёстры прасіць:
- Дзядзюхна начальнік,
Тэлеграму трэ адбіць,
Гэтак мы імчалі,
Гэтак беглі
Праз гушчар,
Праз агонь,
Праз пажар...
Хворая ў нас маці, Дзядзюхна дзяцел...
Начальнік-дзяцел падабрэў, надзеў акуляры і паглядзеў на лісток. Ён сказаў, што пашле тэлеграму заўтра ўранку кавалю, але сёстры патрабавалі паслаць з маланкай. Дзяцел адказаў, што маланка мае выхадны. Тады яны прапанавалі паслаць з громам, але і гром спаў непрабудным сном. Начальнік вырашыў паслаць тэлеграму з дажджом і застукаў дзюбаю па лістку, друкуючы кроплямі тэлеграму. Паток панёс лісток туды, дзе жыў каваль.
Вырабленне малатка з танка
Тэлеграма прыйшла якраз у час да старога ворана-каваля, чорнага як вугаль. Заказ не даваў яму спакою, але не было жалеза для малатка.
Даўганосы бусел узяўся знайсці жалеза. Ён абуў чырвоныя боты і паляз у балота, дзе знайшоў у канаве забіты нямецкі танк «тыгр».
Каваль прыйшоў з прыладамі, распаліў горан, надзеў хвартух і ўзяў абцугі, але танк быў пакрыты іржой. Бусел вырашыў склікаць самых дужых звяроў, каб разабраць танк. Прыйшлі мядзведзь, воўк і бабёр, доўга раўлі і вылі, але нічога не зрабілі. Тады маленькія зайкі ўзяліся і ўраз развінцілі гайкі. Гусі і сініцы знялі вежу і гусеніцы, наскублі шэрсці з танка.
Ледзь хапіла вавёрцы на малаток. Але як паслаць яго ў бор? Крот Фядот прапанаваў зрабіць самалёт з лапуха і быць галоўным пілотам. Бусел адмовіў яму, сказаўшы, што паляціць сам. Ён узяў лапух у дзюбу і паляцеў да вавёркі-галубкі, якая вельмі пакутавала ад зубоў.
Дастаўка малатка і святочны вечар
У вавёрчынай хаце было поўна шуму і весялосці. Дзяцел перадаў ім вестку, што бусел ляціць у госці. Унучкі засцілалі сталы, дачушкі стаўлялі пачостку, а сын высыпаў пясочкам пляцоўку аэрадрома, каб бусел мог спусціцца. Маці выйшла сустракаць госця. Бусел прынёс ёй бранябойны малаток. Сёстры здзівіліся, які ён цяжкі і востры, і сказалі, што хацелі адбіць другую тэлеграму, бо даўно не баліць раток у мамы.
Мы хацелі другую адбіць
Тэлеграму,
Што даўно не баліць
Раток у мамы...
І няхай будзе сказана толькі між намі –
Лепей грызці арэхі сваімі зубамі.
Маці прытупнула на дочак і сказала, што малаточак спатрэбіцца ў хаце. Доўга ішла бяседа-гаворка. Усе суседзі былі ў вавёркі: стары дзяцел з зяцем, тры сініцы-сястрыцы, цётка Гануля-зязюля, пяць зайцоў-малайцоў, удод-удавец і два глухія глухары. Былі мёд і квас, бульба і селядзец. Папаелі госці грыбоў і арэхаў. Было шмат весялосці і смеху.