Вір (Навуменка)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, 1970-я гады. Дацэнт універсітэта і пісьменнік Несцяровіч прыехаў у Дом творчасці, каб папрацаваць над новым творам.
У яго было няпростае мінулае: першы шлюб з Ізольдай скончыўся разводам з-за яе здрады, ад гэтага шлюбу застаўся сын, на якога ён плаціў аліменты. Другі шлюб з Галінай быў больш удалым.
Аднак пасля банкета ў гонар дэкана факультэта Несцяровіч пачаў падазраваць жонку ў здрадзе. Яго непакоіла яе незвычайная вясёласць і тое, што аднойчы яна назвала яго чужым імем - Грыша. Гэтыя падазрэнні моцна мучылі яго.
Тым часам першая жонка Ізольда падала ў суд, патрабуючы павялічыць аліменты, даведаўшыся пра выданне ягонага падручніка. Несцяровіч паехаў да яе бацькоў прасіць спыніць судовы працэс, але безвынікова.
Пасля гэтых падзей Несцяровіч вырашыў пакінуць пасаду дацэнта і заняцца напісаннем доктарскай дысертацыі. Ён зноў прыехаў у Дом творчасці, дзе знайшоў спакой сярод прыроды.
Вірлівы, пакутлівы быў год, і як узнагарода – лясная цішыня. Падае пажухлы ліст, шасціць пад нагамі. На аголеным цёмным вецці вырасце наступнай вясной новы, зялёны
Паступова ён зразумеў, што яго падазрэнні наконт Галіны былі беспадстаўнымі, і вырашыў засяродзіцца на творчай працы, пакінуўшы мінулае ззаду.
Падрабязны пераказ па раздзелах
Назвы раздзелаў у пераказе – умоўныя.
Раздзел 1. Трывожная ноч у Доме творчасці
За вокнамі Дома творчасці пісьменнікаў шумеў вецер, хістаючы хвою. Дацэнт Несцяровіч, які займаў пакой на другім паверсе, адчуваў незразумелую трывогу і прыгнечанасць.
Цяпер жа душа ўзрушана, прыгнечана, і Несцяровіч не ведае прычыны гэтага. Пачалася зімовая сесія студэнтаў, два тыдні Несцяровіч вольны, як вецер, і ён прыехаў у гэты бласлаўлёны Дом творчасці
Дом творчасці быў былой паляўнічай рэзідэнцыяй высокага ўрадавага чыноўніка, якога пазней турнулі з пасады. У доме было чатырнаццаць пакояў, і яго аддалі пісьменнікам для творчай працы. Месца было ідэальным - у лесе, за дваццаць кіламетраў ад Мінска, дзе панавала цішыня і добра кармілі.
Несцяровіч толькі што вярнуўся з Мінска, дзе адзначаў саракапяцігоддзе дэкана філалагічнага факультэта. Хоць ён звычайна не перапіваў, але цяпер адчуваў сябе млявым і разбітым. Акрамя таго, нейкая няпэўная трывога вярэдзіла душу.
Позна ноччу Несцяровіч нарэшце зразумеў прычыну свайго неспакою. Яго жонка Галіна Мікалаеўна паводзіла сябе на банкеце неяк дзіўна - была занадта вогненна-вясёлай, мітуслівай, кпіла з прысутных. У яе паводзінах адчуваўся нейкі надрыў.
Раздзел 2. Знаёмства з Галяй
Несцяровіч быў жанаты другі раз. Першы шлюб з Ізольдай, яго школьным каханнем, скончыўся разводам. Хоць ён прадчуваў, што не варта было жаніцца, але не змог пераадолець пачуццё, якое гарэла ў душы амаль дзесяць гадоў.
З ранніх гадоў Несцяровіч чытаў кнігі, і, відаць, яны дапамаглі яму стаць зацятым рамантыкам. У яго склаўся нейкі стэрэатып паводзін юнака і дзяўчыны
З другой жонкай, Галінай Мікалаеўнай, Несцяровіч пазнаёміўся дзякуючы Федзю Чашчавіку, які паклікаў яго на святкаванне атрымання кандыдацкіх дыпломаў. Там была і Галя - пышнацелая, з буйнымі завіткамі валасоў дзяўчына, якая працавала намеснікам дырэктара ГУМа.
Іх знаёмства пачалося з таго, што п'яны Несцяровіч застаўся начаваць у Галі. Яна мела асобную кватэру, падараваную братам-падпалкоўнікам. Паступова яны пачалі сустракацца, хоць Несцяровіч доўга не мог давяраць жанчынам пасля здрады Ізольды.
Несцяровіч не хацеў разумець, што дзяўчына, якая заканчвае інстытут, мае перспектыву атрымаць дыплом, а значыць, і работу, не надта баіцца памыліцца ў абранніку
Раздзел 3. Жыццёвы шлях Несцяровіча
Несцяровіч вырас у небагатай шматдзетнай сям'і, дзе бацька працаваў стрэлачнікам. У дзяцінстве ён часта мёрз, бо не меў ні кажуха, ні валёнак. Падчас вайны ён быў у падполлі, потым у партызанах, а апошнія два гады - на фронце.
Пасля вайны Несцяровіч скончыў універсітэт, абараніў дысертацыю, стаў выкладчыкам і пачаў працаваць у часопісе 'Юнацкі свет'. Там ён упершыню пачаў сустракацца з пісьменнікамі і журналістамі. Яго першыя творы з'явіліся ў сярэдзіне пяцідзесятых гадоў.
У рэдакцыі часопіса Несцяровіч пазнаёміўся з Ямпольскім, з якім некаторы час жыў у інтэрнацкім пакоі. Ямпольскі быў кар'ерыстам, які спачатку падтрымліваў рэпрэсіі супраць пісьменнікаў, а потым, калі іх пачалі рэабілітаваць, лёгка змяніў свае погляды.
Раздзел 4. Першы шлюб і расчараванне
Першы шлюб Несцяровіча з Ізольдай быў няўдалым. Яна не была асаблівай прыгажуняй і не вызначалася здольнасцямі да навук, але рана пачала знацца з хлопцамі. На шлюб яна глядзела як на нейкі ўзаконены саюз, дзе не абавязковая ўзаемная адданасць.
Несцяровіч ажаніўся з ёй, калі яна сказала, што зацяжарыла. Аднак пазней ён моцна засумняваўся, ці сапраўды быў бацькам дзіцяці. У дваццаць шэсць гадоў ён развёўся з Ізольдай, пакінуўшы ёй трохгадовага сына і выплачваючы значныя аліменты.
Пасля разводу Несцяровіч стаў вельмі падазрона глядзець на жанчын, лічачы іх хцівымі і здрадлівымі істотамі. Ён быў рамантыкам і верыў у ідэальнае каханне, дзе хлопец змагаецца за поспех і кладзе яго да ног каханай.
Раздзел 5. Пошукі шчасця з Галяй
З Галінай Мікалаеўнай Несцяровіч сыходзіўся марудна і пакутліва. Яна была зусім не падобная на Ізольду - мэтанакіраваная, актыўная. Галя шчыра цікавілася жыццём Несцяровіча, была начытанай і разумнай, валодала пачуццём гумару.
Яны пажаніліся і пражылі добра сем гадоў. Галіна поўнасцю ўзяла на сябе хатнюю гаспадарку, дазваляючы мужу займацца творчасцю. У іх нарадзілася трое дзяцей. Несцяровіч напісаў некалькі кніг і нават набыў пэўнае імя ў літаратуры.
Раздзел 6. Сямейнае жыццё і творчасць
У Доме творчасці Несцяровіч сустракаў розных пісьменнікаў, сярод якіх быў і Піліп Жарстак - паэт і празаік, які правёў адзінаццаць гадоў у турмах панскай Польшчы. Нягледзячы на цяжкае мінулае, Жарстак захаваў бадзёрасць духу і вясёлы гумар.
Творчы працэс пачынаецца як бы па-за межамі свядомасці. Магчыма, у патаемных глыбінях душы нараджаецца патрэбная музыка, вымалёўваецца галоўная ніць апавядання
Раздзел 7. Роздумы пра мову і гісторыю
Несцяровіч шмат разважаў пра беларускую мову і культуру. Ён лічыў, што беларуская літаратура несправядліва лічыцца другараднай. Яго турбавала, што ў Мінску амаль ніхто не гаворыць па-беларуску, а ў школах нават беларускую літаратуру пачынаюць выкладаць па-руску.
Раздзел 8. Новыя праблемы з Ізольдай
Новыя праблемы ўзніклі, калі Ізольда даведалася пра выданне падручніка Несцяровіча. Яна падала ў суд, патрабуючы павялічыць аліменты за кошт ганарараў. Гэта магло пакінуць яго новую сям'ю без сродкаў для існавання.
Жыццё ўвайшло ў ранейшую каляіну. I ўсё ж сумненні ў душы Несцяровіча ёсць. Ён ужо не адчувае, што ў яго надзейны, жалезны тыл
Раздзел 9. Паездка ў Міханавічы
Несцяровіч паехаў у Міханавічы да бацькоў Ізольды. Па дарозе ён сустрэў Андрэенку, былога намесніка дырэктара леспрамгаса, які расказаў яму пра мінулыя любоўныя прыгоды Ізольды.
У доме бацькоў Ізольды Несцяровіч спрабаваў дамовіцца пра аліменты, але безвынікова. Пазней ён сустрэўся з Ізольдай і яе новым мужам Мікалаем Халютам у доме свайго сябра Івана Млыноўскага.
Раздзел 10. Прымірэнне з рэчаіснасцю
Вярнуўшыся ў Дом творчасці, Несцяровіч адчуў, што адзін этап жыцця скончыўся і пачынаецца новы. Дзесяць гадоў ён выкладаў ва ўніверсітэце, напісаў некалькі кніг, стварыў сям'ю.
Даўно пасябраваў з лесам Несцяровіч. Яшчэ ў раннім дзяцінстве. Лес навяваў мары, летуценні, як бы рыхтуючы юнака ў далёкую жыццёвую дарогу
Восень стаяла ў росквіце. Бярозы ззялі золатам, асіны гарэлі чырванню. Несцяровіч глядзеў на лес і разумеў: жыццё не спыняецца, ідзе на новы круг.