Вельмі кароткі змест
Беларуская вёска, пачатак XX стагоддзя. На шнуры маладога селяніна рос стары магутны дуб.
Аднойчы ўлетку, стомлены працай, селянін прылёг адпачыць пад дубам і пачуў, як дрэва загаварыла з ім.
Дуб распавёў пра сваё доўгае жыццё і папрасіў селяніна прынесці яму чыстай вады, каб пакінуць пасля сябе нашчадкаў. Селянін пайшоў шукаць ваду і сустрэў тры старыя: Працу, якая засыпала возера поту, Бяду, якая выпарвала возера слёз, і Цярпенне, якая палівала зямлю крывёй.
Людская гэта кроў, і вось мушу ўсё гэта возера конаўкай вынесці і ўсю зямліцу паліць!.. Цярпенне, — ціханька адказала бабулька.
Раптам селянін прачнуўся ад навальніцы. Маланка ўдарыла ў дуб, і ён упаў. Праз некалькі гадоў на тым месцы выраслі тры маладыя дубкі.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на часткі – умоўны.
Размова з дубам-дзядуляй
На ўскрайку вёскі, на вяршыні гары, рос магутны стары дуб. Усе суседзі зайздросцілі гаспадару гэтага надзела, хоць зямля там была не лепшая за іншыя. Але дуб быў такі вялікі і прыгожы, што людзі дзівіліся яго велічы.
З давён-даўна ўсе звалі яго: дуб-дзядуля. Дык вот паслухайце, што мне пад гэтым дубам здарылася.
Аднойчы ўлетку, стомлены цяжкай працай, апавядальнік прылёг адпачыць пад дубам. Калі ён пачаў драмаць, раптам пачуў нейкія ўздыхі. Спачатку спалохаўся, але потым пачуў ласкавы голас.
Эх, дзіцятка, дзіцятка, шмат чаго ты яшчэ не ведаеш, шмат чаго не разумееш, але люблю я цябе, шчыра люблю, як любіў тваіх бацькоў, дзядоў ды прадзедаў...
Дуб-дзядуля распавёў сваю гісторыю: як жыў ён сярод іншых дрэў, як змяняліся пакаленні, як заставаўся адзін. Ён паскардзіўся на тое, што людзі толькі бяруць ад яго, але не дапамагаюць. Папрасіў прынесці яму чыстай вады, каб пакінуць пасля сябе новае пакаленне.
Тры возеры: поту, слёз і крыві
Апавядальнік адправіўся шукаць ваду. Па дарозе ён сустрэў старую жанчыну, якая насіла зямлю.
Паўнюсенькае возера людскога поту... Глыбокае яно без канца, а трэба, каб заўсёды было поўнае: дык вось, як засыплю яго зямліцай, тады і поту мала трэба будзе людзям ліць.
Далей ён убачыў другое возера, поўнае горкіх слёз. Каля яго сустрэў другую старую.
Бяда, сынку, Бяда. Не пі, сыночку, гэтай вадзіцы, не пі: досі ты яе ўжо напіўся... Дзень і ноч наліваю я ў іх з гэтага возера поўна слёз людскіх і грэю...
Трэцяе возера было напоўнена чырвонай вадой, якая аказалася крывёю. Каля яго сустрэў трэцюю старую.
Яна расказала, што павінна ўсё возера крыві конаўкай вынесці і паліць зямлю. Спалоханы апавядальнік кінуўся бегчы.
Пробуджэнне і новае жыццё
Раптам пачулася бура з перунамі. Апавядальнік прачнуўся і ўбачыў, што заснуў пад дубам, а цяпер магутнае дрэва ляжыць на баку, паваленае навальніцай.
Гляджу: дзядулька мой бедненькі ляжыць ціханька на баку... З таго часу прайшло некалькі год. Ляжыць дзядуля на сваім месцы, а з-пад яго вылезлі тры... дубочкі...