Клякса-Вакса і Янка з Дзіўнагорска (Ліпскі)
Вельмі кароткі змест
Дзіўнагорск, казачны гарадок. Аднойчы хлопчык Янка, пакуль бацькі не было дома, узяў яго фарбы і нечакана зрабіў вялікую кляксу на важных паперах. Гэта клякса ажылаўшы, сама выйшла з яго сшытка.
Клякса назвала сябе Кляксай-Ваксай і прызнала сваю віну ў тым, што з-за яе знікла Янкава школьная пяцёрка. Каб вярнуць страчаную ацэнку, Янка з Кляксай-Ваксай адправіліся ў вялікае падарожжа. Па дарозе яны сустрэлі мышку і яе ката Буль-Буля, якія вырашылі далучыцца да пошукаў.
За час падарожжа сябры наведалі казачны горад, дапамаглі Залатому Яйку вярнуцца дадому і нарэшце знайшлі Горад Лічбаў, дзе жыла іх пяцёрка. Але аказалася, што злы Змей-Хапун выкраў пяцёрку. Смелая Клякса-Вакса кінулася на абарону сяброў.
КЛЯКСА-ВАКСА КІНУЛАСЯ Ў ВОЧЫ ЗМЕЯ-ХАПУНА І ЗАЛІЛА IX. Авой, нічогА НЕ БАЧУ!.. Я СЛЕПНУ!.. РАТУЙЦЕ!.. УПАЎ І ПАЧАЎ КАЧАЦЦА...
Клякса-Вакса перамагла Змея, але сама знікла. Янка вярнуў сваю пяцёрку дадому, а пазней, у святочную ноч, сустрэў Кляксу-Ваксу, якая з'явілася на карнавал у масцы, і яны зноў былі разам.
Падрабязны пераказ па раздзелах
Раздзел 1. На свет з'яўляецца Клякса-Вакса
У горадзе Дзіўнагорску жыў хлопчык Янка. Аднойчы, калі тата не быў дома, Янка вырашыў пакарыстацца бацькавымі фарбамі і прыладамі для малявання. Падчас малявання ён выпадкова разліў фарбы, і на бацькавых чарцяжах з'явілася вялікая клякса.
На наступны дзень Янка заўважыў, што ў яго сшытку замест пяцёркі з'явілася вялікая фіялетавая клякса, якая пазяхала і выглядала соннай. Янка пачаў сварыцца на яе, але клякса раптам загаварыла і прадставілася як Клякса-Вакса.
“НЕ ХВАЛЮЙСЯ, ЯНКА. Я ТАБЕ ЗАРАЗ УСЁ РАСТЛУМАЧУ. ДЫК СЛУХАЙ. НАША КЛЯКСІНАЕ ПЛЕМЯ ЗЛОЕ І КАВАРНАЕ. ЯНО ПРЫНОСІЦЬ ЛЮДЗЯМ БЯДУ.”
Клякса-Вакса прызналася, што сорамна ёй за тое, колькі гора прынесла Янку, і што яна не хоча вяртацца ў цемру, адкуль з'явілася. Янка прапанаваў ёй застацца, а Клякса-Вакса спытала, чым можа дапамагчы хлопчыку.
Раздзел 2. Клякса-Вакса і Янка сустракаюцца з Шэрай Мышкай і яе катом
“ДОБРА. ДАПАМАЖЫ МНЕ ЗНАЙСЦІ ПЯЦЁРКУ. РАЗУМЕЕШ, ПАКУЛЬ ЦЯБЕ НЕ БЫЛО, У MAIM СШЫТКУ ЖЫЛА ПРЫГОЖАЯ ПЯЦЁРКА. МЫ СЯБРАВАЛІ З ЁЙ. А потым ЯНА ЎЦЯКЛА АД МЯНЕ.”
Клякса-Вакса пагадзілася дапамагчы Янку знайсці пяцёрку і папярэдзіла, што падарожжа будзе далёкае. Над Дзіўнагорскам займаўся светлы ранак, калі сябры развіталіся з горадам. Янка прапанаваў ляцець з дапамогай заплечнікаў-прапелераў, якія ён змайстраваў з татам.
Доўга ці мала ляцелі, але ўбачылі невялікую драўляную хатку. Янка спытаў, хто ў ёй жыве, і з дзвярэй выйшла Шэрая Мышка, якая прадставілася ўладаркай Бруснічнай паляны і праўнучкай Мышкі-Нарушкі.
Мышка пазнаёміла іх са сваім катом Буль-Булем, які працаваў у яе вартаўніком. Кот быў свойскі і не еў мышэй, а любіў рыбу і нават цукеркі. Янка растлумачыў ім, што шукае сваю пяцёрку, якая ўцякла з бруднага сшытка.
“Я САМ ВІНАВАТЫ. ЗАПЛЯМІЎ СШЫТАК. А ТАМ ЯКРАЗ ПЯЦЁРКА ЖЫЛА. ЯНА ЧЫСЦЁХА. НЕ ВЫТРЫМАЛА І ЗБЕГЛА... ГЭТА Я BİHABATA. TAMY I ХАЧУ ДАПАМАГЧЫ Янку.”
Мышка і Кот Буль-Буль папрасіліся пайсці разам з Янкам і Кляксай-Ваксай, каб таксама пабачыць свет і пяцёрку. Янка з радасцю пагадзіўся ўзяць іх з сабой.
Раздзел 3. Падарожнікі робяць цікавыя адкрыцці і знаёмяцца з Залатым Яйкам
Падарожнікі ішлі па беразе возера ці ракі. Мышка ўбачыла лебедзяў і падумала, што гэта пяцёркі плывуць. Янка растлумачыў, што гэта лебедзі, падобныя на лічбу 2. Ён намаляваў на пяску ўсе лічбы ад 0 да 9, каб сябры запомнілі іх.
Падчас падарожжа яны знаходзілі розныя прадметы, падобныя на лічбы: птушак, падобных на тройкі, лаўку, падобную на перакуленую чацвёрку. Раптам яны ўбачылі, як па дарожцы коціцца вялікае залатое яйка. Мышка сказала, што гэта нулік коціцца.
Залатое Яйка прадставілася і папрасіла дапамагчы вярнуцца дадому ў Горад Казак. Яно расказала, што дзед і баба трымалі яго ў цёмным куфэрку, і яму было сумна. Яны баяліся, што яйка разаб'ецца, як тое простае яйка, якое разбіла мышка ў казцы.
Залатое Яйка таксама расказала, што яно выкацілася з дому, каб пагуляць, але пачула, як крумкачы змаўляюцца злавіць і раздзяўбаць яго. Янка прапанаваў Залатому Яйку паказаць ім дарогу ў Горад Казак, спадзеючыся, што там яны змогуць знайсці пяцёрку.
Раздзел 4. Янка, Клякса-Вакса, Шэрая Мышка і кот Буль-Буль у Горадзе Казак
Залатое Яйка прывяло падарожнікаў да вялікай брамы, за якой пачынаўся Горад Казак. Ідучы па вуліцах горада, яны ўбачылі шмат цікавага: кінатэатр "Чабурашка", заапарк, дзе сядзелі Шэры Воўк, Салавей-Разбойнік і Ліса Аліса, а ў небе ляцеў Канёк-Гарбунок.
На Калінавым мосце іх спыніў Змей Гарынавіч. Ён здзівіўся, даведаўшыся, што Янка з Дзіўнагорска, і распытваў пра дзівы ў гэтым горадзе. Янка расказаў пра звычайныя рэчы: школы, кінатэатры, парк, асфальтаваныя вуліцы, магазіны, машыны і самалёты. Змей быў уражаны і шкадаваў, што не можа пабачыць гэты горад.
Падарожнікі пайшлі далей і сустрэлі Доктара Айбаліта. Янка спытаў у яго пра пяцёрку, але доктар не змог дапамагчы і параіў звярнуцца да Андрэя-за-ўсіх-мудрэй. Аднак і той не ведаў, дзе знаходзіцца пяцёрка.
Потым яны сустрэлі Карабаса-Барабаса, які прасіў выратаваць яго, сцвярджаючы, што ён добры і разумны. Але Клякса-Вакса нагадала яму, як ён здзекаваўся з Бураціна. З'явіўся Удовін сын, які выкрыў хлусню Карабаса-Барабаса і збіраўся адвесці яго ў заапарк.
Янка спытаў у Бураціна, ці не сустракаў ён пяцёрку. Бураціна адказаў, што не бачыў яе, але ведае, што недзе ёсць Горад Лічбаў, дзе яны могуць знайсці пяцёрку. Ён параіў ісці туды, адкуль прыходзіць сонца. Янка вырашыў, што ім трэба шукаць Горад Лічбаў.
Раздзел 5. Незвычайныя падарожнікі шукаюць Горад Лічбаў
Сябры апынуліся на скрыжаванні трох дарог. Мышка знайшла дарожны ўказальнік, які паказваў напрамкі да Горада Знакаў, Горада Літар і Горада Лічбаў. Кот Буль-Буль пацікавіўся, хто жыве ў Горадзе Літар, і Янка растлумачыў, што там жывуць усе літары, у тым ліку і тыя, з якіх складаецца імя ката.
Мышка спытала пра Горад Знакаў, і Янка адказаў, што там жывуць усе знакі: дарожныя, чыгуначныя, знакі прыпынку, астранамічныя, вайсковыя і іншыя. Але галоўнай задачай было знайсці дарогу ў Горад Лічбаў.
Падарожнікі сустрэлі зайца, які ўцякаў ад ваўка, але ён не ведаў, дзе Горад Лічбаў. Воўк таксама не змог дапамагчы і параіў спытаць у лісы. Ліса дала заблытаны адказ пра ўказальнікі, які нічога не растлумачыў.
З надыходам ночы прыляцеў светлячок, які прапанаваў правесці іх у Горад Лічбаў, калі яны адгадаюць яго загадку: чаму ён ноччу не спіць. Янка адказаў, што светлячок не спіць, бо ён добры і хоча дапамагчы ім. Светлячок пагадзіўся правесці сяброў, і раніцай яны былі ў Горадзе Лічбаў.
Раздзел 6. Цар Трыльён прымае Янку і яго сяброў
У Горадзе Лічбаў падарожнікі сустрэлі першых жыхароў - чырвоны Плюс і жоўты Мінус. Плюс быў вясёлы і тлумачыў, што там, дзе ён, заўсёды прыбытак. Мінус жа быў сумны і скардзіўся на суседа.
Янка сказаў, што абодва знакі карысныя. Клякса-Вакса заўважыла, што добры Мінус мог бы адняць у Янкі двойку, і Мінус пагадзіўся дапамагчы. Плюс і Мінус расказалі, што горадам кіруе Цар Трыльён, і ўсе лічбы прапісаны ў горадзе.
Янка даведаўся, што пяцёркі жывуць у мікрараёне Пяцёркаўшчына, але трапіць туды можна толькі з дазволу Цара Трыльёна. Плюс і Мінус правялі падарожнікаў да палаца Цара.
“НАША ЦАРСТВА ЎСЕМАГУТ-НАЕ. МАЕ ЛІЧБЫ ПРАЦУЮЦЬ ВА ЎСІМ СВЕЦЕ. БЕЗ ix ПРОСТА НЕМАГЧЫМА жыць. БЕЗ іх вы НЕ ЗНОЙДЗЕЦЕ ПАТРЭБНУЮ КВАТЭРУ, ДОМ СЯБРА.”
Янка задаў Цару Трыльёну складаныя пытанні: колькі зорак на небе, колькі злыдняў жыве на зямлі, колькі зараз у школьных сшытках кляксаў. Цар не змог адказаць на гэтыя пытанні. Тады Янка спытаў, ці не пасялялася ў яго горадзе школьная пяцёрка з Дзіўнагорска.
Раздзел 7. Клякса-Вакса выратоўвае Пяцёрку і сваіх сяброў ад Змея-Хапуна
Цар Трыльён паведаміў, што пяцёрка сапраўды пасялялася ў іх горадзе, але ўчора на горад наляцеў злосны Змей-Хапун і схапіў яе. Логавішча Змея знаходзілася ў дрымучым лесе, там, дзе заходзіць сонца.
Кот Буль-Буль, Мышка, Плюс і Мінус папрасілі дазволу пайсці з Янкам змагацца са Змеем-Хапуном. Цар Трыльён дазволіў, і Плюс з Мінусам прывялі падарожнікаў у дрымучы лес, дзе жыў Змей-Хапун.
У лесе яны сустрэлі Земляную Жабу, якая пагадзілася паказаць ім уваход у падзямелле Змея-Хапуна. Клякса-Вакса і Мышка папрасіліся пайсці першымі ў нару, і Жаба пайшла з імі. Янка сплёў з галінак доўгую вяроўку, каб выцягнуць іх, калі яны тры разы торгнуць за яе.
Праз некалькі гадзін нехта лёгка торгнуў за вяроўку тры разы. Янка і яго сябры выцягнулі з нары Пяцёрку. Яна пазнала Янку і расказала, як ёй было горка ў Змея.
“ВЕДАЕШ, ЯНАЧКА, ЯК МНЕ ГОРКА БЫЛО Ў ЗМЕЯ. ЁН АДДАЎ МЯНЕ СВАІМ БРЫДКІМ ДЗЕЦЯМ. ЯНЫ АДЗЯВАЛІ МЯНЕ Ў РОЗНЫЯ АПРАТКІ, ГУЛЯЛІ СА МНОЙ, Як з Лялькай. ЗМЕЯНЯТЫ Білі МЯНЕ, КУСАЛІ...”
За вяроўку зноў тузанулі, і з нары выбралася Мышка. Яна папярэдзіла, што Змей-Хапун прачнуўся і можа схапіць Кляксу-Ваксу і Жабу. Кот Буль-Буль пачуў страшэнны рык з нары. Калі з падзямелля тры разы слаба пакраталі за вяроўку, сябры выцягнулі Жабу.
Янка спытаў, дзе Клякса-Вакса, і Жаба адказала, што яе больш няма. Мышка расказала, што яны знайшлі Пяцёрку ў сярэбранай клетцы, а Змей-Хапун спаў побач. Клякса-Вакса здабыла ключ ад клеткі з пояса Змея, і яны вызвалілі Пяцёрку.
Калі Змей-Хапун прачнуўся і пачаў шукаць свой ключ, Клякса-Вакса загадала Жабе ратавацца, а сама засталася, каб затрымаць Змея.
“Я твой КЛЮЧ УЗЯЛА! Я ЗАБРАЛА ПЯЦЁРКУ!.. ТЫ САМ ШКОДНІК-нягоднік!.. ВОСЬ ТАБЕ!..”
Клякса-Вакса кінулася ў вочы Змея-Хапуна і заліла іх. Змей аслеп, упаў і пачаў качацца. Тады Жаба шмарганула за вяроўку, каб яе выцягнулі.
Шкада было назаўжды развітвацца са смешнай-пацешнай Кляксай-Ваксай, якая перамагла Змея-Хапуна. Янка запрасіў усіх сваіх сяброў да сябе ў госці.
“СЯБРЫ МАЕ, КЛЯКСА-ВАКСА ПЕРАМАГЛА ЗМЕЯ-ХАПУНА... ЕН БОЛЬШ Ніколі НЕ ЗМОЖА РАЗНОСІЦЬ ПА зямлі ГОРА І БЯДУ. А ЦЯПЕР Я ЎСІХ ВАС ЗАПРАШАЮ ДА СЯБЕ Ў ГОСЦІ.”
Праз нейкі час Янка і яго сябры прыйшлі ў Дзіўнагорск. У горадзе ўжо пачалася карнавальная ноч, хадзіў Дзед Мароз з мехам падарункаў. Сярод удзельнікаў карнавала была і маска Кляксы-Ваксы.