Крывінка (Шамякін)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, сучаснасць. Багаты прадпрымальнік Георгій Галаван арганізаваў асвячэнне свайго новага катэджа, які нагадваў аўстрыйскі палац.
На свята прыехалі ўплывовыя госці і святар для асвячэння. Нечакана з'явілася дачка Арыядна з жаніхом Феліксам. У басейне яна зрабіла жорсткі жарт — штурхнула ў ваду начальніка чыгункі Васіля Навагодава ў парадным кіцелі. Бацька даў ёй аплявуху, а абуралены Навагодаў назваў іх бандытамі і паехаў.
Неўзабаве Арыядна знікла. Выкрадальнікі патрабавалі пяцьдзесят тысяч долараў. Георгій заплаціў выкуп і вярнуў дачку. Праз некалькі месяцаў яна знікла зноў — патрабавалі ўжо сто тысяч. Галаван звярнуўся ў міліцыю, але атрымаў ліст пра смерць дачкі. Ён і жонка Антаніна пачалі падазраваць Навагодава ў помсце за той жарт. Георгій знайшоў кілера і заказаў забойства былога сябра.
Калі Навагодаў загінуў пад электравозам, Георгія пачалі мучыць пакуты сумлення. Ён плакаў на пахаванні і ледзь не застрэліўся ў басейне ад болю.
За што ж я Васю? За што? — Наліў вялікую чарку каньяку: — За светлую памяць тваю, Вася. Даруй мне, нягодніку. Даруй. Я сям'і тваёй усё аддам.
На сарачыны па дачцэ нечакана пазваніла Арыядна з Парыжа — яна была жывая. Аказалася, яны з Феліксам проста ўцяклі за мяжу, а грошы здымалі шантажом. Фелікс кінуў яе, і яна прасіла дапамогі вярнуцца. Георгій зразумеў, што забіў невінаватага чалавека. Арыядна вярнулася, аднавіла вучобу, бізнес Галавана развіваўся, але цяжар віны за смерць Навагодава назаўсёды застаўся ў яго душы.
Падрабязны пераказ па главах
Назвы глаў умоўныя.
Глава 1. Асвячэнне катэджа і зяўленне жаніха
Прэзідэнт фірм "Амон" і "Бамонд" Георгій Галаван арганізаваў асвячэнне свайго новага катэджа. Ён купіў два ўчасткі з дачамі ад братоў Левіных, зруйнаваў старыя пабудовы і ўзвёў два шыкоўныя будынкі. Трохпавярховы катэдж з вежамі нагадваў мініяцюрны палац з Аўстрыйскіх Альп, а другі будынак служыў для гаража, сауны і басейна.
На асвячэнне прыехалі ўплывовыя госці - міністры, начальнікі, прадпрымальнікі. Сусед-драматург Іпаліт Пятровіч з цікаўнасцю назіраў за гэтым спектаклем, жартаўліва каментуючы багацце новага класа. Яго жонка Меліціна Фадзееўна папракала яго за смех, але ён не мог стрымацца ад іроніі.
Георгій хваляваўся з-за адсутнасці дачкі Арыядны, якая не прыехала з горада. Яго жонка Антаніна Прохараўна раўнадушна ставілася да гэтага, называючы дачку ветрагонкай. Нарэшце з'явіўся святар айцец Яўлампій, які правёў абрад асвячэння дома.
Нечакана прыехала Арыядна разам з незнаёмым прыгожым мужчынам, якога прадставіла як свайго жаніха Фелікса Данатавіча. Гэты каштанавалосы прыгажун у модным адзенні адразу прыцягнуў увагу гасцей.
Глава 2. Жарт Арыядны і канфлікт з Навагодавым
Пасля асвячэння госці перайшлі ў лазню-басейн. Арыядна прапанавала ўсім скупацца і "ахрысціць" новую пабудову. Сярод гасцей быў Васіль Навагодаў, аднакурснік Георгія, начальнік аддзела чыгункі. Ён стаяў у парадным кіцелі і не збіраўся купацца.
Арыядна... Ах, гэтая Арыядна! Не раз яна падносіла бацьку i маці сюрпрызы, ад якіх тыя ахалі. Ад каньяку i гарэзлівых гульняў у басейне побач з жаніхом з'явілася ў яе вар'яцкая фантазія.
Арыядна падбегла да Навагодава і пацягнула яго ў басейн разам з парадным адзеннем. Ён упаў у ваду і выглядаў жалосна. Георгій разгневаўся на дачку і адвесіў ёй аплявуху. Навагодаў абураны сказаў "Бандыты!" і паехаў дадому. Гэты інцыдэнт сапсаваў свята.
Глава 3. Застолле, тосты і філасофскія спрэчкі
За абедным сталом госці прамаўлялі тосты, славілі гаспадара і яго поспехі. Сын Георгія Віталій, дацэнт універсітэта і філосаф, крытычна ставіўся да бацькавага багацця. Ён быў кульгавы інваліт і прытрымліваўся камуністычных поглядаў, што выклікала спрэчкі з бацькам.
Драматург Іпаліт Пятровіч скардзіўся на адсутнасць герояў у сучасным жыцці. Ён шукаў станоўчых персанажаў сярод новага класа прадпрымальнікаў, але не знаходзіў іх. Георгій, растроены гэтымі словамі, прапанаваў драматургу сто мільёнаў на пастаноўку любой яго п'есы.
Я не хачу так жыць! Не магу! Ты зможаш! — Іпаліт Пятровіч уявіў карціну, якую намалявала жонка i сцяўся ад уніжэння, сагнуўся i застагнаў.
Драматург расплакаўся ад радасці, але дома жонка Меліціна адмовіла яго ад прыняцця грошай. Яна лічыла, што гэта будзе ўніжэннем - жыць пад акном багацея і кланяцца яму кожны дзень. Іпаліт згадзіўся з жонкай і адмовіўся ад прапановы.
Віталій выступіў з філасофскімі разважаннямі пра хрысціянства і сацыялізм, цытуючы апостала Паўла. Ён лічыў, што Ісус Хрыстос прапаведаваў ідэі сацыялізму, а чалавецтва пайшло не па той дарозе. Бацька перапыніў яго, не жадаючы слухаць палітычную прапаганду на памінальным абедзе.
Што гэта робіцца, сын? — Вы ж хацелі такога жыцця. I радуйся яму. Яшчэ не такія плады пажняце. — Пасля шкадаваў, што так сказаў: у яго гэта нярэдка здаралася.
Глава 4. Бізнес-планы і пошукі партнёраў
Георгій Галаван распавёў міністру Мураўю пра свой план купіць ваенны гарадок "Бужскі" і наладзіць там вытворчасць. Ён планаваў рабіць масла, сыры і гарэлку, прыцягнуць лепшых спецыялістаў жыллём і стварыць сацыяльную інфраструктуру. Міністр здзівіўся амбіцыйнасці планаў прадпрымальніка.
Галаван падлічыў прыбытковасць спіртавой вытворчасці: з трох тон збожжа можна атрымаць дзве тысячы пляшак гарэлкі і заработваць шэсцьдзесят мільёнаў у дзень. Ён прапанаваў міністру стаць партнёрам і абяцаў месцы ў акцыянерным таварыстве яго блізкім.
Дзе толькі ў нас кландайкі, з якіх галаваны чэрпаюць залаты пясок? Во пытанне пытанняў! — Глядзіце, мудрыя марксісты, як расте капіталізм!
Міністр згадзіўся падтрымаць праект, і яны паехалі на дачу адсвяткаваць дамоўленасць. Георгій радаваўся новым магчымасцям для развіцця бізнесу і меў намер стаць адным з найбагацейшых людзей у краіне.
Глава 5. Першае выкраданне Арыядны
У офісе сакратарка Алена Іванаўна прынесла Галавану ліст ад невядомых, якія патрабавалі пяцьдзесят тысяч долараў за вызваленне Арыядны. У лісце пагражалі, што звяртанне ў міліцыю будзе вялікай глупствай. Георгій спалохаўся і вырашыў заплаціць выкуп.
За роднае дзіця ўсё аддасі. Выкупіць ён, — за сваю неабароненасць i бездапаможнасць. Думаў: «Што ж гэта за грамадства? А я яго слаўлю. Суцэльны бандытызм у самых неверагодных відах».
На наступны дзень Георгій паехаў на сустрэчу з выкрадальнікамі. На дарозе каля Заслаўля ён убачыў чырвоны "жыгуль" з Арыяднай на заднім сядзенні. Абмен прайшоў паспяхова - ён аддаў грошы і атрымаў дачку назад. Арыядна сказала, што з ёй абыходзіліся добра і не крыўдзілі.
Дома Антаніна плакала ад радасці, а Георгій злаваўся на дачку за яе легкадумнасць. Ён вырашыў узмацніць бяспеку і пачаў будаваць высокі цагляны плот вакол катэджа. Суседзі здзіўляліся такім крокам, але Галаван хацеў абараніць сям'ю ад небяспекі.
Глава 6. Другое выкраданне і высокі плот
Георгій наняў целаахоўніка Якава і забараніў Арыядне самастойна ездзіць на машыне. Аднак праз некалькі месяцаў дачка зноў знікла. Гэты раз выкрадальнікі патрабавалі ўжо сто тысяч долараў. Галаван атрымаў ліст ад Арыядны, дзе яна прасіла ратаваць яе і пісала пра пагрозы.
Гэты раз Георгій звярнуўся ў міліцыю і пракуратуру. Пачалося следства, але выкрадальнікі папярэдзілі, што ён "з агнём іграе". Праз некалькі дзён прыйшоў яшчэ адзін ліст ад Арыядны, дзе яна пісала пра прыгавор і смерць. Антаніна страціла прытомнасць ад гора.
Няма нашай Арышачкі. Няма. — I страціла прытомнасць. — Доўга стаяць будзе, — мудра заключыў сусед, але дзіўна, што i самому яму не хацелося ехаць у цесную трохпакаёўку.
Следчыя даведаліся, що знік Фелікс Гольбах, жаніх Арыядны. Гэта дало надзею, што дзяўчына жывая і яны разам дзе-небудзь хаваюцца. Георгій пасівеў ад пераживанняў і пачаў шмат піць. Плот вакол катэджа застаўся незавершаным.
Глава 7. Падазрэнні і ўнутраны канфлікт
Георгій і Антаніна бачылі аднолькавыя сны, дзе Васіль Навагодаў пераследаваў Арыядну. Гэта напаткала іх на думку, што былы сябра можа быць звязаны са знікненнем дачкі. Галаван успомніў, як Навагодаў абураўся на жарт Арыядны і назваў іх "бандытамі".
Калі Георгій наведаў Навагодава ў офісе, той прыняў яго холадна і не выказаў спачування. Васіль баяўся глядзець у вочы і хутка скончыў размову. Гэта яшчэ больш умацавала падазрэнні Галавана. Ён пачаў лічыць былога сябра сваім ворагам.
На саракавы дзень пасля знікнення Арыядны Антаніна арганізавала памінкі. Прыйшоў святар і адслужыў паніхіду па душы дзяўчыны. Віталій не верыў у смерць сястры і адмовіўся прыехаць на сарачыны. Маці называла яго бязбожнікам і бальшавіком.
Пасля памінак Георгій і Антаніна пачалі чытаць Евангелле і маліцца. Яны знайшлі суцяшэнне ў рэлігіі, хоць раней былі атэістамі. Георгій часта наведваў царкву і ставіў свечкі за ўпакой дачкі.
Глава 8. Сустрэча з кілерам і жудасная здзелка
Да Георгія падышоў незнаёмы хлапчына і прапанаваў адрас чалавека "непрэкламнай прафесіі". Спачатку Галаван адмовіўся, але потым цікаўнасць узяла верх. Ён паехаў па схеме ў далёкі хутар, дзе жыў замаскіраваны пад сяляніна прафесійны забойца.
На хутары Георгій сустрэў мужчыну, які корміў індзюкоў і прыкідваўся простым сялянінам. Аднак па манеры трымацца і гаворкі было відаць, што гэта не звычайны вяскоўец. Калі Галаван паказаў схему-пароль, мужчына правёў яго ў хату і прыняў заказ.
Усе мы вымагацелі. — Такія законы часу. — Ну, валі, філосаф. Я цябе не бачыў. I ты мяне не бачыў. — Слухаюся, шэф.
Георгій назваў імя і адрас Васіля Навагодава, заплаціў палавіну сумы і пайшоў. Дома яго пачалі мучыць пакуты сумлення і страх. Ён разумеў, што зрабіў страшную рэч, але не мог спыніць пачатае. Каньяк не дапамагаў заглушыць душэўную пакуту.
Праз некалькі тыдняў прыйшоў той жа хлапчына і патрабаваў астатнія грошы. Георгій заплаціў, хоць следства прызнала смерць Навагодава няшчасным выпадкам. Кілер выканаў заказ, спіхнуўшы чыгуначніка пад электравоз на станцыі.
Глава 9. Смерць Навагодава і пакуты сумлення
Алена Іванаўна прынесла газету з паведамленнем пра смерць Васіля Навагодава. Георгій зрабіўся бледны і заплакаў. Антаніна лічыла, што Бог пакараў Васіля за яго злосць на іх сям'ю. Яна не ведала пра жудасную таемніцу мужа.
На пахаванні Георгій плакаў наўзрыд, як дзіця. Удава Вольга Паўлаўна прыціснулася да яго і сказала, що Васіля забілі, а не быў гэта няшчасны выпадак. Галаван адчуваў сябе забойцам і не мог глядзець на нябожчыка ў труне.
Рыначка! Арыя! Ах, Арыя! Так я дрыжэў над табой, малой... Калі што — з-пад зямлі дастану звяроў гэтых! — падумаў, хоць добра ўсведамляў, што нічога ім не зробіць.
Георгій не пайшоў на могілкі і памінкі, спаслаўшыся на дрэннае самаадчуванне. Ён баяўся сустрэчы з родзічамі забітага і не мог вынесці іх болю. Дома ён піў каньяк і мучыўся ад усведамлення сваёй віны.
Пакуты сумлення не давалі Георгію спакою. Ён бачыў прывіды нябожчыка і ледзьве не застрэліўся ў басейне. Толькі думка пра Арыядну спыніла яго ад самагубства. Ён разумеў, што павінен жыць дзеля дачкі, калі яна вернецца.
Георгій пачаў рэгулярна наведваць царкву і ставіць свечкі за ўпакой Васіля. Ён ахвяраваў буйныя сумы на царкву і стаў членам царкоўнага савета. Рэлігія стала яго адзіным суцяшэннем у пакутах сумлення.
Глава 10. Сарачыны і нечаканы званок з Парыжа
Позна ўвечары Георгію пазваніла Арыядна з Парыжа. Яна была жывая і здаровая, але села на мель без грошай. Фелікс кінуў яе і ўцёк з багатай амерыканкай. Арыядна прасіла бацьку прыслаць грошы на вяртанне дадому.
Георгій не мог паверыць сваім вушам. Ён зарагатаў ад шчасця і расказаў усё Антаніне і яе сястры Марыне. Жанчыны плакалі ад радасці і маліліся Богу. Але Георгія пачаў мучыць новы боль - ён забіў невінаватага чалавека.
У басейне Георгій убачыў прывід Навагодава і ледзьве не застрэліўся. Марына знайшла яго з пісталетам і спалохалася. Ён выстрэліў усю абойму ў сцяну з русалкай і пайшоў спаць. Радасць ад вяртання дачкі змешалася з жахам ад усведамлення сваёй віны.
Замест эпілога: жыццё працягваецца з цяжарам віны
Арыядна вярнулася з Парыжа модная і зблажэлая, аднавіла вучобу ў універсітэце. Георгій купіў ваенны гарадок і наладзіў прыбытковую вытворчасць. Антаніна палюбіла катэдж і не хацела пераязджаць у горад. Толькі Віталій працягваў крытыкаваць бацькаў бізнес, але Георгій ужо не звяртаў увагі на сынавы папрокі. Жыццё працягвалася, але цяжар віны за смерць невінаватага сябра назаўсёды застаўся ў душы прадпрымальніка.