Кулак (Сіпакоў)

З пляцоўкі Wikisum
Перайсці да:рух, знайсці
Заўвага: Гэты пераказ быў створаны ШІ, таму можа змяшчаць памылкі.
👨‍🌾
Кулак
1990
Кароткі змест апавядання
Арыгінал чытаецца за 94 хвілін
Мікразмест
У 1929 годзе працавіты гаспадар вымушаны быў ехаць у Сібір праз пераслед актывістаў. Жонка не хацела пакідаць родны дом і зямлю. Ён перадумаў і вярнуўся. Праз 60 гадоў яго дачка не пакінула вёску.

Вельмі кароткі змест

Беларуская вёска Кросніца, 1929 год. Заможны селянін забіваў дошкамі вокны сваёй хаты, рыхтуючыся да перасялення ў Сібір.

👨🏻‍🌾
Ціт Ворашань — заможны селянін сярэдняга веку, гаспадар, працавіты, упарты, горды, мае 42 дзесяціны зямлі, жанаты, мае дзяцей, вымушаны пакінуць родную вёску.

Яго жонка Юстына галасіла і прасіла не пакідаць родную хату, абдзірала твар аб сцены, грэбла зямлю і клала сабе за пазуху. Ціт упарта працягваў забіваць вокны і дзверы, развітваўся з хатай. Ён прадаў амаль усю маёмасць, пакінуўшы толькі хату пад нагляд суседа.

Калі ўсё было гатова да ад'езду, Ціт сілком пасадзіў жонку на сані і выехаў з двара. Па дарозе на станцыю ён успамінаў, як яго абвінавачвалі ў кулацтве, як здзекаваліся з яго дачкі Любкі, як абразалі зямлю і як цяжка было жыць пад ціскам мясцовых актывістаў.

Сустрэўшы па дарозе суседа, які распавёў пра цяжкасці іншых перасяленцаў на станцыі, Ціт задумаўся пра няпэўнасць свайго лёсу ў Сібіры. Юстына зноў спрабавала ўцячы з саней і вярнуцца дадому.

Ворашань, замест таго каб радавацца – дамоў жа вяртаецца! – плакаў... Калі б хто-небудзь мог убачыць зараз зблізку і Ціта, заўважыў бы, што ў яго вачах стаялі слёзы.

У канцы Ціт нечакана развярнуў каня і паехаў назад у вёску, разумеючы, што жыццё там будзе яшчэ цяжэйшым, чым у Сібіры. Праз шэсцьдзясят гадоў яго дачка Любка, ужо старая, таксама адмовілася пакідаць родную хату падчас эвакуацыі з зоны радыяцыйнага забруджвання.

Падрабязны пераказ па часавых пластах

Падзел першага часавага пласта на падраздзелы - умоўны.

Зіма, 1929 год

Забіванне вокнаў і развітанне з хатай

Халодным зімовым днём 1929 года гаспадар забіваў вокны сваёй хаты перад ад'ездам у Сібір. Ён узяў новы цвік са скрынкі і пачаў прыбіваць дошкі да акон.

А хатачка ж ты мая родная... З самаробнай драўлянай скрынкі, што стаяла на снезе, ён узяў у пальцы бліскучы, новенькі цвік – во яшчэ цвікі купляў: жыць тут збіраўся!

Каля хаты галасіла жонка, абдымаючы вугал будынка і драпаючы яго кіпцюрамі. Яна церлася аб бярвенні тварам, не адчуваючы, што ўжо паабдзірала яго да крыві.

👩🏻‍🌾
Юстына — жонка Ціта Ворашня, сярэдняга веку, эмацыянальная, моцна прывязаная да роднай хаты і зямлі.

На вуліцы стаялі трое саней, нагружаных рэчамі для перавозкі ў Сібір. Ціт не стаў прадаваць хату, спадзеючыся, што пасля заканчэння перасялення яна набярэ цану. Ён папрасіў суседа Васіля прыглядзець за ёй і прадаць, калі знойдзецца добры пакупец.

Прычыны перасялення і канфлікт з вясковымі актывістамі

Галоўнай прычынай ад'езду Ціта была варожасць з боку вясковых актывістаў. Яны пастаянна пісалі на яго даносы, абвінавачвалі ў эксплуатацыі батракоў і называлі кулаком.

🧑🏻
Харлам Шрубянок (Сапло) — вясковы актывіст, гультай, зайздроснік, даносчык, піша ў газеты на заможных сялян.
👨🏻
Хама Казяба — бядняк, гультай, вясковы актывіст, прыхільнік новай улады.

Загналі, піхума, Ціта ў кут, ой загналі. I выйсця ніякага няма. Батракамі папікалі. Скажыце, а хто б вашых батракоў карміў, каб не мы, гаспадары?

Асабліва цяжка было перажыць тое, што сына Ягорку выключылі з Чырвонай Арміі як сына кулака. Гэта адбылося пасля чарговага даносу Шрубянка.

👱🏻‍♂️
Ягорка — старэйшы сын Ціта і Юстыны, малады хлопец, выключаны з Чырвонай Арміі як сын кулака.

Чым лепш і больш стараўся працаваць, тым горш было. Дык, а можа, увогуле гэтай уласці не падабаецца, калі чалавек добра працуець?

Новая ўлада падтрымлівала беднякоў і выступала супраць заможных сялян. У вёсцы з'явіліся бядняцкія сходы, куды не пускалі гаспадароў. Старшыня сельсавета Сымон Поклад і іншыя актывісты пастаянна павышалі падаткі для заможных і вызвалялі ад іх беднякоў.

👨🏻
Сымон Поклад — старшыня сельсавета, п'яніца, несумленны чалавек.

Гісторыя з Шабунем і іншыя выпадкі несправядлівасці

Адным з самых цяжкіх выпадкаў несправядлівасці была гісторыя з Шабунем. Па даносах Шрубянка яго пасадзілі ў турму. Жонка засталася адна з гаспадаркай, захварэла на сухоты. Калі ў яе павыздыхалі свінні і ўкралі коней, Шрубянок пачаў пагражаць, што іх маёмасць аддадуць беднякам.

Не вытрымаўшы здзекаў, жонка Шабуні падпаліла сваю хату разам з дзецьмі. Толькі адзін з пяці дзяцей выратаваўся, выскачыўшы праз акно. Пасля гэтага яе яшчэ абвінавацілі ў тым, што яна знарок хацела спаліць суседзяў-беднякоў.

Цяжка было і дачцэ Ціта, Любцы. Яе зняславілі ў суседняй вёсцы Целяшова, дзе яна пайшла на калядныя ігрышчы. Пасля гэтага бацька Казябы яшчэ і здзекаваўся, прапаноўваючы выдаць яе за свайго сына.

👧🏻
Любка — сярэдняя дачка Ціта і Юстыны, маладая дзяўчына, працавітая, зняслаўленая ў суседняй вёсцы.

Роздум пра лёс гаспадароў і вяртанне дадому

Божа мой, чаму ж нам на сваёй зямлі не даюць жыць так, як мы хочам?! Ага, хадакі, канечне, добра, з хадакамі яно лепш, але ж і з імі не зусім спакойна гаспадару.

Па дарозе на станцыю Ціт сустрэў Гаўрылу Рыжанькага з Дзяднёў, які расказаў пра праблемы іншага перасяленца - Ігната Дамарада. Той прыехаў на станцыю, а яго дакументы аказаліся несапраўднымі, бо ў даведніку не было такой станцыі прызначэння.

Я люблю работаць. Араць люблю, сеяць люблю, жаць люблю, малаціць люблю. Гной вазіць люблю. Як пахніць гной, люблю. Некаторыя насы вернуць, а я люблю.

Юстына некалькі разоў спрабавала збегчы з дарогі дадому, але Ціт вяртаў яе на сані. Урэшце, калі яна зноў саскочыла і пабегла, ён сам развярнуў каня. Ён разумеў, што дома будзе яшчэ цяжэй, чым у Сібіры, але не змог працягваць шлях.

Што ж гэта за пракляцце такое нада мною вісіць, што за кляймо нязводнае – кулак. Няўжо не толькі мне, але і дзецям маім, унукам маім, усё сваё жыццё з гэтым кляймом жыць?!

1989 год

У 1989 годзе з вёскі эвакуіравалі жыхароў з-за аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Старая Любоў Цітаўна, дачка Ціта Ворашня, адмовілася пакідаць родную хату. Яна ўспамінала, як яе бацьку гвалтоўна адарвалі ад роднай зямлі і вывезлі ў Сібір, дзе ён і загінуў. Жанчына схавалася ў хаце, зачынілася і не хацела нікуды ехаць, жадаючы памерці ў роднай хаце і ляжаць у роднай зямлі.