Вельмі кароткі змест
Беларусь, XIX стагоддзе. У розных мясцінах краю людзі сустракалі таямнічую жанчыну, якая з'яўлялася ў пакінутых дамах, пустых касцёлах і на руінах.
Людзі па-рознаму тлумачылі з'яўленне Плачкі. Адны лічылі, што яна прадказвае няшчасці, другія верылі, што яна паказвае месцы схаваных скарбаў. Некалькі маладых сялян вырашылі раскапаць скарб каля старой капліцы, дзе яе бачылі.
Нікчэмныя людзі! Золату і срэбру прадалі вы свае душы. Думаючы адно пра багацце, вы зняважылі прах Героя, які слаўна скончыў тут сваё жыццё. Прыйдзе час падняцца з магіл мёртвым
У іншым выпадку пан М. загадаў раскапаць руіны старога замка, дзе з'яўлялася Плачка. У склепе знайшлі шкілеты ў кайданах. Пасля пахавання астанкаў Плачка з'явілася ў апошні раз, упрыгожыла магілу кветкамі і знікла назаўсёды.
Толькі нямногія разумелі сапраўдны сэнс яе з'яўлення. Яна аплаквала забытыя магілы і нагадвала людзям пра іх продкаў, але большасць думала толькі пра багацце і не чула яе папярэджанняў.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на часткі – умоўны.
Знешнасць і першыя з'яўленні Плачкі
У розных мясцінах Беларусі людзі сустракалі таямнічую жанчыну ў белай вопратцы.
Кабета тая незвычайна прыгожая. Вопратка яе – белая, як снег, на галаве – чорны ўбор, і чорная хустка накінута на плечы. Твар хоць і смуглы ад сонца і ветру, але гожы і паглядны, вочы жывыя
Яна з'яўлялася ў пакінутых дамах, пустых касцёлах і на руінах. Людзі бачылі яе пад дрэвамі і пасярод поля. Пасля захаду сонца яна сядала на камені, наракала на лёс і залівалася слязьмі. Тыя, хто набліжаўся да яе, чулі яе словы пра тое, што няма каму даверыць таямніцу яе сэрца.
Рознае думалі людзі пра гэтую Плачку. Адны баяліся, што яна вяшчуе нейкае вялікае няшчасце, вайну, паморак або голад ва ўсім краі. Па вёсках старыя людзі гаварылі між сабою пра гэтую кабету
Аднойчы ўбогі сляпы з хлопчыкам-павадыром, пачуўшы спеў у пустым доме, зайшлі туды. Плачка з'явілася перад імі, сказала маліцца і кінула жменю срэбных манет у шапку сляпому. На манетах з аднаго боку былі выявы каралёў, а з другога - Пагоня.
Непадалёку ад дарогі на Віцебск, у пустой капліцы, яе бачылі пасля заходу сонца. Яна плакала, седзячы на парозе, і яе маркотны голас далёка разносіўся. Маладыя людзі меркавалі, што там, дзе з'яўляецца Плачка, напэўна, схаваны скарб у зямлі.
Пошукі скарбаў і папярэджанні
На краі вёскі жыў убогі чалавек, які абышоў увесь свет. Ён часта папярэджваў людзей пра небяспеку пошукаў скарбаў.
Браты! Слёзы і нараканні гэтае жанчыны абяцаюць вам не золата і срэбра. Кабета плача на парозе забытае вамі святыні. Вы думаеце толькі пра багацце, а вас чакаюць беднасць і пакуты
Некалькі маладых сялян, не паслухаўшы старога, вырашылі ўначы пайсці да старой капліцы і выкапаць скарб. Яны ўзялі струмант і выправіліся ў дарогу. Капліца стаяла на пагорку ў засені бяроз, непадалёку шумеў густы яловы лес, там маркотна вухала сава. Месяц рэдка паказваўся з-за чорных хмар.
Яны капалі ўсю ноч, але знайшлі толькі спарахнелыя дошкі ды чарапы - там былі старыя могілкі. На ўсходзе пачаў ружавець ранак, і яны вырашылі вяртацца дахаты. Па дарозе яны ўбачылі Плачку, якая стаяла ля кустоў ляшчыны. Калі адзін з іх прапанаваў падысці да яе, прывід імгненна знік.
На тым месцы, дзе стаяла Плачка, вісела вялікае асінае гняздо. Маладыя людзі вырашылі падкінуць яго ў вакно старому, які іх папярэджваў. Але здарылася дзіва - стары ўбачыў перад сабой рассыпанае на зямлі золата. З'явілася Плачка і сказала яму ўзяць палову сабе, а другую раздаць убогім.
Таямніца старога замка
У маёнтку пана М. у Інфлянтах узвышаліся руіны старажытнага замка.
Там штовечар пасля заходу сонца з'яўлялася Плачка. Яна вешала на руіны вянкі палявых кветак, сядала на камень і, заломваючы рукі, залівалася слязьмі. Некаторыя прахожыя, чуючы яе нараканні, разумелі, што нейкая нешчаслівая маці плача па сваіх дзецях.
Пан М., пачуўшы пра гэта і сам сустрэўшы Плачку, загадаў аканому сабраць людзей і пачаць раскопкі на руінах, спадзеючыся знайсці скарбы.
Аканом спрабаваў адгаварыць пана, папярэджваючы пра магчымыя небяспекі, але той не паслухаў. Пры раскопках знайшлі склеп, дзе ляжалі шкілеты ў кайданах. Пан М. загадаў забраць кайданы сабе як памятку мінуўшчыны.
Косці нябожчыкаў пахавалі на могілках і паставілі крыж. У той жа вечар Плачка з'явілася ля магілы, упрыгожыла яе кветкамі і маліліся, заліваючыся слязьмі. Пасля гэтага яна з'яўлялася яшчэ некалькі вечароў, але больш яе ніхто не бачыў.
Пазней Плачку бачылі на беразе Палаты, за пяць вёрст ад горада. Яна з'яўлялася на пагорку пры захадзе сонца і сядала на камень у засені бяроз. Людзі зноў пачалі казаць пра схаваныя скарбы. Некалькі юнакоў з Полацка пайшлі ўначы шукаць іх, але сустрэлі Волата ў жалезным панцыры, які папярэдзіў іх пра ганьбу за зняважанне праху Героя.
Людзі шукаюць адно выгодаў, поўныя пыхі, яны не пазналі яе, хоць яна па ўсім краі з'яўляецца ў адным вобліку. Ніхто яе не зразумеў
Гісторыю пра Плачку расказваў сляпы Францішак у доме Завальні.
Цуды можна разумець сэрцам, а не навукаю... Людзі цяпер такія разумныя, што ўсё яны ўжо ведаюць, ні ў якія цуды не вераць, ім трэба скарбы, каб, не працуючы, мець усё