Прамова Мелешкі

З пляцоўкі Wikisum
Перайсці да:рух, знайсці
Заўвага: Гэты пераказ быў створаны ШІ, таму можа змяшчаць памылкі.
🗣️
Прамова Мелешкі
Кароткі змест кнігі
Арыгінал чытаецца за 6 хвілін
Мікразмест
Шляхціц абурыўся сітуацыяй у дзяржаве, дзе замежнікі занялі прывілеяванае становішча, занядбаўшы мясцовых людзей. Ён крытыкаваў сучасную моду і заклікаў супрацьстаяць пагрозе ўсходніх суседзяў.

Вельмі кароткі змест

Варшава, 1589 год. На агульным сойме Рэчы Паспалітай выступае каштэлян Смаленскі Мелешка.

👨‍⚖️
Мелешка — аповед вядзецца ад яго імя, каштэлян Смаленскі, сярэдніх гадоў ці старэйшы, кансерватыўны шляхціц, прыхільнік старых звычаяў, крытык нямецкіх і польскіх уплываў, жанаты на пані Мсціслаўскай.

Мелешка выступае з рэзкай крытыкай уплыву немцаў і палякаў на жыццё краіны. Ён згадвае старыя добрыя часы і выказвае абурэнне ўплывам іншаземцаў, якія забіраюць багацці і шкодзяць мясцоваму ладу жыцця.

“Знаю! нам прыступіло што ходзім як падварэные, бо ся іх боімо і праўды ня мовімо, ешчэ з пахлебнымі языкамі патаківаемо. А калі-б гэтакого беса кулаком у морду, забыў бы другі муціці.”

Таксама ён негатыўна адгукаецца пра караля Генрыха з замежжа, узгадвае Жыгімонта Аўгуста за заняпад на Валыні і Падляшшы, але хваліць Жыгімонта I за любоў да сваёй краіны. Ён лічыць, што трэба звярнуць увагу на пагрозу з боку Масковіі, а таксама крытыкуе сучасную раскошу і залішнюю залежнасць ад чужаземцаў.

Падрабязны пераказ

Падзел на раздзелы — рэдактарскі.

Прывітанне і развагі пра старыя звычаі

Каштэлян Смаленскі Мелешка выступіў на Сейме ў Варшаве ў 1589 годзе перад каралём Жыгімонтам III. Ён пачаў сваю прамову з прывітання і малітвы, каб Бог дапамог яму здаровым прыехаць і ўбачыць усіх прысутных у добрым здароўі.

Мелешка адзначыў, што раней не бываў на такіх зборах і не засядаў з каралём, але ведае, што за часы былых князёў людзі гаварылі проста і шчыра, не ведалі палітыкі і казалі праўду ў вочы.

Крытыка нямецкіх уплываў і звычаяў

Далей Мелешка крытыкаваў каралёў, якія пачалі аддаваць перавагу немцам, а не мясцовым жыхарам. Ён успамінаў мінулых правіцеляў, асабліва Жыгімонта I, які не любіў немцаў і ляхаў, але любіў Літву і Русь.

👑
Жыгімонт I — былы кароль, якога хваліць Мелешка, не любіў немцаў і ляхаў, але любіў Літву і Русь.

“Скора-ж каралі больш немцоў чым нас улюбілі, зараз што старые, нашые, сабралі то ўсё немцом раздалі... А Літву і Русь нашу любіцельно мілаваў і гараздо лепш нашые за яго меваліся, хаця ў так дарагіх сьвітах не хаджывалі.”

Мелешка з абурэннем апісваў немцаў, іх багацце, пыху і чужыя звычаі. Ён казаў, што калі немец ці яго жонка ідзе, то скрыпіць, шаляціць і дарагім піжмам пахне.

🧑‍💼
Немцы — калектыўны персанаж, замежнікі, якіх крытыкуе Мелешка за іх уплыў на двор, багацце, пыху і чужыя звычаі.

Погляды на каралеўскае кіраўніцтва і дарадцаў

Мелешка ўспомніў караля Гэнрыка, які прыбыў з замежжа, але, зразумеўшы, што яму не дадуць свабодна кіраваць, з'ехаў назад у сваю краіну. Ён адзначыў, што не столькі вінаваты кароль, колькі яго дарадцы, якія сядзяць пры ім і круцяць.

👑
Гэнрык — былы кароль з замежжа, які, паводле Мелешкі, уцёк назад у сваю краіну, калі зразумеў, што яму не дадуць вольна кіраваць.

“Многа тутака такіх ёсць што хоць нашая костка, аднак сабачым мясам абрасла і ваняе. Тые што нас дзеруць і губяць, а за іх баламутнямі нашынец пажывіціся ня можэць. Рэчыпосполітую губяць і Валынь з Падлясем прапаў.”

Мелешка крытыкаваў тых, хто, хоць і паходзіць з мясцовых, але перайняў чужыя звычаі і здраджвае сваім. Ён заклікаў смела супрацьстаяць такім людзям.

Занепакоенасць польскімі слугамі і расійскімі пагрозамі

Асаблівую ўвагу Мелешка надаў праблеме польскіх слуг, якіх трымаюць мясцовыя шляхціцы. Ён скардзіўся, што гэтыя слугі патрабуюць дарагога адзення і ежы, але не прыносяць ніякай карысці.

🧑‍🌾
Ляхі — калектыўны персанаж, палякі, якіх Мелешка крытыкуе за дрэнную службу, высокія запатрабаванні і амаральныя паводзіны.

“І слугі хаваемо Ляхі. Давай-жэ яму сукню хвален—дыфзоваю, карміж яго сласна (ласа) а з іх службы ніякай немаш; і толькі ўбраўшыся на высокіх падкоўках до дзевак дыбле, з вялікаго куфля трубіць.”

Мелешка таксама выказаў занепакоенасць наконт Смаленскіх зямель, заклікаючы звярнуць на іх увагу больш, чым на Інфлянты, бо маскоўскія "мечнікі" могуць увайсці і іх будзе цяжка выгнаць.

Нараканні на сучасныя раскошы і моды

Мелешка крытыкаваў новыя звычаі і раскошы, якія з'явіліся ў грамадстве. Ён лічыў марнатраўствам трымаць дарагіх коней, гадзіннікі, якія патрабуюць пастаяннага рамонту, і гатаваць вытанчаныя стравы з дарагімі прыправамі.

Ён з настальгіяй успамінаў простыя стравы мінулага: гуску з грыбамі, качку з перцам, пячонку з цыбуляй ці часнаком. Мелешка адзначаў, што раней людзі не ўжывалі шмат віна, а пілі мёд і гарэлку, але мелі дастаткова грошай, будавалі моцныя муры і лепш трымалі абарону.

Асаблівае абурэнне ў Мелешкі выклікала сучасная жаночая мода. Ён крытыкаваў багатыя сукні, якія насілі паненкі, і прапаноўваў вярнуцца да старых строяў, каб абараніць жанчын ад залётнікаў.

“Ў багатых сукнях пані ходзяць; не зналі перэд тым гэтых португалі ці фортугалі!.. — а падалок рухаецца а каля падалка чэпляецца, а дваранін у ножку як сокал загледае, каб гдзе шчупнуці салодкаго мяса.”

Заключныя заўвагі

У заключэнні Мелешка нагадаў пра неабходнасць прысутнасці літоўскіх сенатараў пры каралі. Ён пашкадаваў, што сам не можа быць сярод іх, бо не атрымаў каралеўшчыны.

👑
Жыгімонт III — кароль, да якога звяртаецца Мелешка, прыхільнік немцаў, крытыкуецца Мелешкам за адыход ад традыцый.

Напрыканцы ён звярнуўся да каралеўны Уршулі, дачкі караля, з пяшчотнымі словамі, жартаўліва апраўдваючыся перад прысутнымі, што нават у сталым узросце мужчыны застаюцца мужчынамі.

👸
Уршуля — каралеўна, дачка караля, да якой Мелешка выказвае пяшчоту.

Мелешка завяршыў сваю прамову, адзначыўшы, што яго паслалі як вядомага ў гэтых справах чалавека, і выказаў гатоўнасць прыняць лепшую параду, калі хто-небудзь з прысутных зможа яе даць, не блытаючы.