Прынцэса з тусоўкі (Хвалей)
Кароткае змесціва
Беларускі горад, 1990-я гады. У дзевятым класе школы адбылася трагедыя: выдатніцу Вераніку Рагозіну знайшлі мёртвай. Следчы дапытваў Таню Касмылёву, якая вяла дзённік з чацвёртага па дзевяты клас.
Класная кіраўніца Антаніна Фёдараўна ўспамінала, як Вераніка і Вадзім Цэхановіч сядзелі разам з чацвёртага класа. У сёмым класе яны перайшлі ў матэматычны клас, хоць Вераніка марыла стаць актрысай і займалася ў драмстудыі.
Таня, якая была закаханая ў Вадзіма, пазнаёміла яго з тусоўкай "Пацукі", дзе слухалі хэві-метал і ўжывалі наркотыкі. Вадзім, які раней займаўся барацьбой, трапіў пад уплыў Тані і пачаў хлусіць Вераніцы.
Падчас школьнай практыкі ў саўгасе "Пятроўшчына" Вадзім разам з сябрамі з тусоўкі згвалтавалі мясцовую дзяўчыну Ніну. За гэта Вадзіма, Спейса і Ціма асудзілі і адправілі ў калонію.
Вераніка і Таня паехалі ў Віцебск наведаць Вадзіма ў калоніі. Вераніка ўбачыла, як Таня размаўляла з Вадзімам, і зразумела, што ён здраднік. Пазней Таня завабіла Вераніку ў дом Дзіка, дзе яны звязалі яе і ўкалолі наркотык.
Заключэнне экспертызы было страшным і неверагодным: смерць наступіла ад нападу пацукоў. Яны загрызлі Вераніку яшчэ жывую...
Падрабязны пераказ па частках
Раздзелы ўнутры частак — рэдактарскія.
Частка перша. ПАЦУКІ
Расследаванне смерці Веранікі і дзённік Тані
У дзевятым класе школы адбылася трагедыя: выдатніцу Вераніку Рагозіну знайшлі мёртвай, звязанай і з кляпам у роце. Следчы пачаў допыт Тані Касмылёвай, у якой знайшлі тоўсты сшытак у чорнай вокладцы, які яна вяла з чацвёртага па дзявяты клас. Таня спачатку вагалася, але потым прызнала, што гэта яе дзённік.
Следчы звярнуў увагу на тое, што краі сшытка аб'едзены пацукамі, і пытаўся, чаму гэта так. Таня спрабавала пазбегнуць адказу, але ў рэшце рэшт прызналася, што там, дзе сшытак захоўваўся апошнім часам, жылі пацукі.
Колькі жыве чалавецтва, а да пацука, гэтага мярзотнага грызуна, ніяк не можа прывыкнуць. Ён выклікае ў чалавека такія страх і агіду, як, можа, ніводная істота на свеце... Калі іх многа — яны нахабныя і бязлітасныя.
Школьнае жыццё і стварэнне тусоўкі «Пацукі»
Антаніна Фёдараўна, настаўніца матэматыкі і класная кіраўніца, ішла ў школу, думаючы пра трагедыю з Веранікай Рагозінай. Яна ўяўляла, як увойдзе ў клас і ўбачыць пустое месца, дзе сядзела Вераніка. За ёй сядзела Ірына Лысёнак, якую пасадзілі туды пасля таго, як забралі Вадзіма Цэхановіча.
Вераніка і Вадзім былі вельмі падобныя знешне, але розныя па характары. Вераніка, безумоўна, любіла Вадзіма і была гатова на ўсё дзеля яго. Вадзім быў вясёлым і дасціпным хлопцам, які заўсёды ў цэнтры ўвагі. Ён любіў жартаваць з аднакласнікамі і часта заходзіў у настаўніцкую проста павітацца.
У шостым класе адбыўся канцэрт перад бацькамі, дзе Вадзім з сябрам Максімам Лобанам выступалі як дуэт «Модэрн токінг-2». Гэта выклікала спрэчку пра музыку, і вучні пачалі скандзіраваць назвы замежных рок-гуртоў, што выклікала збянтэжанасць бацькоў.
У школе пачалі з'яўляцца спецыялізаваныя класы з паглыбленым вывучэннем прадметаў. Вераніка Рагозіна і Вадзім Цэхановіч пераходзілі ў сёмы «С» (спецыялізаваны матэматычны) клас. Вераніка прызналася Антаніне Фёдараўне, што прычына яе пераходу — Вадзім. Яна баялася яго страціць і адысці ад яго на крок.
Таня Касмылёва ў шостым класе пазнаёмілася з Арцёмам Андронавым (Цімам), які прывёў яе ў «бункер» «металістаў» на гарышчы дванаццаціпавярховага дома. Там Таня сустрэла Спейса-Лысага, які прапанаваў ёй стаць членам тусоўкі «Рэтс» (Пацукі), прыняўшы прысягу.
Таня выпіла гарэлку і стала «будучай прынцэсай» тусоўкі. Спейс спрабаваў пацалаваць Таню, але яна дала яму аплявуху, за што ён назваў яе «жалезнай дзевай».
Я стала прынцэсай! Ура!!! Я люблю ўладу, — выгукнула Таня. — Любую і над усімі. Тут, у двары, у школе, дома. Дрыжыце, няшчасныя! Наогул, пара нам мець свой бізнес. Мы што, не арганізацыя?
Піянерскі лагер і арышт Вадзіма
Міхаіл Георгіевіч Касмылёў, бацька Тані, працаваў прорабам на будаўніцтве гасцініцы «Алмаз», якое выклікала скандал, бо вырашылі пабудаваць яе ў зоне адпачынку. Вера Іванаўна Рагозіна, маці Веранікі і рэдактар тэлебачання, зняла крытычны сюжэт пра будаўніцтва, пасля чаго яго прыпынілі, а Касмылёвым заняліся следчыя.
Вераніка Рагозіна прапанавала класу адзначыць заканчэнне шостага класа паходам з начлегам. Канстанцін Сяргеевіч Цэхановіч, бацька Вадзіма, дапамог арганізаваць паход на раку Наймён. Падчас паходу Таня, Максім і Вадзім убачылі ў дуброве наркаманаў, што спалі сярод ландышаў. Таня загадала нікому не расказваць пра тое, што яны бачылі.
Таня Касмылёва і Вадзім Цэхановіч трапілі ў піянерскі лагер «Зялёны гай» дзякуючы дапамозе Канстанціна Сяргеевіча. Маргарыта Іосіфаўна, маці Тані, аддзячыла жонцы Цэхановіча моднай фінскай сукенкай.
У лагеры Таня ўсюды хадзіла з Вадзімам. Спейс-Лысы прыехаў у лагер і прынёс наркотыкі. Вадзім, Таня і іншыя падлеткі пайшлі на дачу Цэхановічаў, дзе ўжывалі наркотыкі. Пасля гэтага Таня зрабіла запіс у сваім дзённіку, што Вадзім цяпер яе, і пагражала яму, што раскажа пра іх сакрэт Рагозінай або заявіць у міліцыю за згвалтаванне.
Помста Тані і смерць Веранікі
У чэрвені вучні сёмых класаў прыехалі ў саўгас «Пятроўшчына» на вытворчую практыку. Таня Касмылёва сустрэлася з Цімам і Спейсам і прапанавала ім прыехаць у саўгас, каб разабрацца з Веранікай Рагозінай, якая, на думку Тані, занадта назойліва чаплялася да Вадзіма.
Спейс і Цім прыехалі ўвечары. Таня спачатку хацела накіраваць іх гнеў на Ніну Лескавец, мясцовую актывістку, якая ёй не спадабалася. Спейс пазнаёміўся з Нінай і прапанаваў ёй пайсці да Вадзіма ў пакой. Калі Вадзім пайшоў у гай па дровы для вогнішча, Спейс і Цім напалі на Ніну і згвалтавалі яе. Вадзім вярнуўся і быў шакаваны тым, што ўбачыў.
Вадзіма, Спейса і Ціма арыштавалі за згвалтаванне Ніны Лескавец. Вадзім атрымаў тры гады калоніі. Таня не хацела, каб Вадзіма асудзілі, але яе не выдалі.
Пасля арышту бацькі Тані за крадзеж дзяржаўнай маёмасці, Маргарыта Іосіфаўна пачала сустракацца з Віктарам Міхайлавічам. Таня пасварылася з маці і ўцякла з дому да Анастаса Лапунова (Дзіка), «шэфа» Спейса, які жыў адзін пасля смерці маці.
Восенню Вераніка Рагозіна і Таня Касмылёва паехалі ў Віцебск, у калонію да Вадзіма Цэхановіча. Яны прыбылі рознымі вагонамі і не заўважылі адна адну. Вераніка ўбачыла Таню, якая размаўляла з Вадзімам па тэлефоне праз шкло. Вераніка была ашаломлена і вырашыла хутка сысці.
Пасля паездкі ў калонію Вераніка пазбягала Тані, але Таня шукала сустрэчы. Яна прапанавала Вераніцы высветліць адносіны і расказала пра тэрміновую справу да Вадзіма, прапаноўваючы сустрэцца ў кінатэатры «Авангард».
Таня прывяла Вераніку да дома Дзіка. Яны пілі віно, і Таня расказала Вераніцы пра Вадзіма і тусоўку «Пацукі», пра наркотыкі і хлусню пра спаборніцтвы. Вераніка назвала Таню нікчэмным чалавекам. Таня ўдарыла Вераніку, пачалася бойка. Дзік звязаў Вераніку і заткнуў ёй рот кляпам. Таня зрабіла ёй укол наркотыку.
Таня знайшла свой дзённік, пагрызены пацукамі, схавала яго і ўцякла. Дзік кінуў амаль нежывую Вераніку ў склеп і збег у Прыбалтыку. На шостыя суткі следчыя знайшлі Вераніку ў склепе дома Лапунова. Яна памерла ад нападу пацукоў.
Частка другая. «Гадзюка, якая ж ты гадзюка...»
Антаніна знаходзіць лісты і дзённік Тані
Антаніна Фёдараўна атрымала ліст ад Кацярыны Міхайлаўны Сялец, выхавацельніцы спецПТВ, куды накіравалі Таню Касмылёву пасля суда за смерць Веранікі Рагозінай. У лісце паведамлялася пра трагічныя падзеі: Таня знаходзілася ў цяжкім стане ў бальніцы, а дзве дзяўчынкі загінулі.
На наступны дзень Антаніна Фёдараўна атрымала тэлеграму з пракуратуры з просьбай прыехаць па справе Тані Касмылёвай. Яна вырашыла неадкладна ехаць у Вербічы, дзе знаходзілася спецПТВ.
Антаніна Фёдараўна ўпершыню пазнаёмілася з Кацярынай Міхайлаўнай, калі прыязджала ў спецПТВ да Тані пасля суда. Таня забараніла маці прыязджаць у спецПТВ, але Антаніну Фёдараўну прыняла і нават напісала ёй ліст, у якім дзякавала за візіт і шкадавала, што не слухалася яе ў школе.
Я толькі цяпер зразумела, якая вы... I вельмі шкадую, што ў школе слухалася не вас, а іншых. Я цяпер часта ўспамінаю тую нашу гаворку ў кафе, калі вы мне на многае спрабавалі адкрыць вочы.
У пракуратуры Антаніна Фёдараўна паразмаўляла з пракурорам Іванам Сцяпанавічам Галаўнёвым, які расказаў, што неадпраўленыя лісты Тані і дзённік, канфіскаваныя ў намесніка дырэктара, выклікаюць розныя думкі. Следчы Ціханчук паведаміў, што Таня атруціла сябе і дзвюх сваіх сябровак газам, і дазволіў Антаніне Фёдараўне пачытаць лісты і дзённік Тані.
Жыццё Тані ў спецПТВ і яе самагубства
У лістах і дзённіку Таня апісвала сваё жыццё ў Вербіцкім спецПТВ. Яна скардзілася на жорсткія парадкі, асабліва вылучаючы намесніцу дырэктара Зінаіду Львоўну (ЗІЛ). Таня распавядала пра спробу ўвядзення клятвы для навучэнцаў і сваё супрацьстаянне ЗІЛ, якое скончылася зняволеннем у лядоўні.
Таня пісала пра сяброўства з Юляй і Святланай, уцёкі ў горад на Першамай і ганенні з боку ЗІЛ. Яе мучылі сны пра Вераніку Рагозіну ў вобразе Дзевы Марыі. Таня і яе сяброўкі далі клятву крывёю і вырашылі стварыць тусоўку для барацьбы з ЗІЛ.
Дзяўчаты пазнаёміліся з рамонтнікамі Сашам, Васем і Колем, з якімі пачалі сустракацца і ўжываць наркотыкі. Яны патрабавалі ад ЗІЛ рок-музыку, пагражаючы бунтам. Пасля выгнання рамонтнікаў Ваські і Сашкі з вучылішча, дзяўчаты стварылі тусоўку «Гадзюка», дзе Таня стала «прынцэсай».
Гадюка, какая ж ты, гадюка —
Ты на себя хоть раз глазами взглянь...
Из-за тебя страдает вся округа,
Молоденькая, маленькая дрянь.
Гадюка, какая ж ты, гадюка...
Таня працягвала сустракацца з Колем, які застаўся ў вучылішчы, і ўжываць наркотыкі. Яна ўспамінала сваё дзяцінства і разважала пра віну бацькоў і школы ў яе лёсе. У тусоўцы «Гадзюка» адбыўся канфлікт з Кацькай-Дылдай, якая не прызнавала Таню «прынцэсай».
Пасля выгнання Колі з вучылішча, дзяўчаты спрабавалі пранікнуць у медпункт у пошуках наркотыкаў, але план правальваўся. Таня прыдумала план выкарыстання газу ў якасці наркотыку. Ёй зноў сніліся сны пра Вераніку Рагозіну, і яна разважала пра самагубства.
Таня, Светка і Юля абмяркоўвалі план з газам. У выніку яны атруціліся газам на кухні. Юля і Святлана памерлі, а Таню забралі ў бальніцу, дзе яна таксама памерла, нягледзячы на намаганні ўрачоў.
Частка трэцяя. Узвіжанне, або вяртанне да сябе
Вызваленне Вадзіма і наведванне могілак
Вадзім Цэхановіч з маці наведаў могілкі, дзе былі пахаваны Таня Касмылёва і Вераніка Рагозіна. Ён купіў белыя ружы для Веранікі і жоўтыя вяргіні для Тані. На магіле Тані Вадзім успамінаў тусоўку «Рэтс», у якую яго ўцягнула Таня, і злачынствы, якія яны здзяйснялі. Ён лічыў, што Таня стала прычынай яго паламанага жыцця.
Размовы Вадзіма з Антанінай і маці Веранікі
Антаніна Фёдараўна даведалася пра вяртанне Вадзіма з калоніі ад яго малодшай сястры Алесі і запрасіла яго на сустрэчу ў школе. Падчас размовы Антаніна Фёдараўна пытала Вадзіма пра яго адносіны з Веранікай і Таняй. Вадзім прызнаўся, што Вераніка падабалася яму больш за іншых дзяўчат.
Пабыўшы нядаўна на могілках, я прыйшоў да высновы: чалавек — мурашка, якая выпадкова прыйшла на свет і выпадкова згінула... I так без канца — такое жыццё ў мурашкі... Вось гэтых перашкодаў якраз вельмі шмат у юных людзей.
Вадзім наведаў Веру Іванаўну, маці Веранікі, у бальніцы. Ён папрасіў у яе прабачэння за ўсё, што здарылася, і прызнаў сваю віну перад Веранікай і яе маці. Вера Іванаўна параіла яму жыць далей і спытала, ці сніцца Вадзіму Вераніка. Вадзім распавёў пра сон, у якім ім перабегла дарогу незвычайная істота, якая напалохала Вераніку. Вера Іванаўна здагадалася, што гэтая істота — Таня Касмылёва.
Памятны вянок і наведванне могілак на Узвіжанне
Вадзім вырашыў зрабіць вянок з фольгі для Веранікі. Ён расфарбаваў серабрысты вянок, успамінаючы, як Вераніка любіла сонца і рознакаляровыя кветкі. Ён паказаў вянок Сяргею Гарноську і прапанаваў разам занесці яго на магілу Веранікі, запрасіўшы яшчэ некалькі аднакласнікаў.
Яны вырашылі паехаць на могілкі на свята Узвіжання 27 верасня. Бацькі Вадзіма прапанавалі запрасіць Антаніну Фёдараўну Мірановіч, і аднакласнікі падтрымалі гэтую ідэю. У дзень Узвіжання аднакласнікі сустрэліся на станцыі адпраўлення аўтобуса да могілак.
Вадзім, — Сяргей звярнуўся да Цэхановіча, — сёння ж Узвіжанне... Памятаеш, ты мне чытаў: Узвіжанне — свята, калі ўздымаўся крыж над вернікамі... А яшчэ ў гэты дзень адусюль выпаўзаюць змеі, рыхтуючыся да зімовай спячкі.
На могілках Вадзім прыставіў свой вянок да помніка Веранікі і папрасіў у яе прабачэння. Антаніна Фёдараўна сказала, што ўсім трэба папрасіць прабачэння, бо ўсе ў нечым вінаватыя. Каця Скакун не згадзілася з гэтым і заявіла, што Вераніка і Таня — квіты, пасля чаго сышла да магілы Тані, забраўшы з сабой кветкі. Астатнія засталіся ў здранцвенні. Вадзім моўчкі глядзеў на вянок і фотаздымак Веранікі.