Сын вады (Маўр)
Вельмі кароткі змест
Вогненная Зямля, сярэдзіна XX стагоддзя. Дзевятнаццацігадовы Манг, сын Тайдо, жыў з сям'ёй у лодцы сярод скал. Ён марыў мець уласную кану, каб вольна падарожнічаць і пазнаёміцца з белымі людзьмі.
Пасля таго як Манг атрымаў сваю лодку, ён выправіўся ў падарожжа на поўнач. Падчас вандроўкі яго човен скраў Нгара, пакінуўшы Манга на бязлюдным востраве. Там падчас буры Манг выратаваў белую дзяўчыну з разбітага карабля.
Спачатку дзяўчына баялася Манга, лічачы яго людаедам, але паступова пераканалася ў яго добрых намерах. Разам яны пабудавалі новы човен і выправіліся ў дарогу. Калі іх лодка разбілася, Манг паплыў па дапамогу, пакінуўшы дзяўчыну на скале.
Вярнуўшыся ў родную бухту, Манг знайшоў там Нгару. Паміж імі адбылася барацьба, у якой Нгара загінуў, схоплены шчупальцамі васьмінога, якога фуіджынцы лічылі за чорта. Манг вярнуўся да дзяўчыны.
О каб гэта быў ён, мілы, родны Манг! За ўсё сваё жыццё яна нікога так не чакала, нікога так не жадала бачыць, як цяпер гэтага дзікуна «людаеда».
Манг прывёз дзяўчыну да сваіх бацькоў, але яны не хацелі яе прымаць. Тайдо і Кос падманам вывезлі міс Грэт на востраў, але Манг выратаваў яе і зноў. Яны накіраваліся да Магеланавай пратокі, дзе сустрэлі карабель.
Міс Грэт узялі на карабель, а Манг, апрануты ў капітанскі мундзір з загінуўшага карабля, стаў аб'ектам насмешак. Праз чатыры гады Манг працаваў афіцыянтам у лонданскім рэстаране, дзе сустрэў міс Грэт з мужам. Яна развіталася з ім, а праз тры дні Манга звольнілі.
Падрабязны пераказ па раздзелах
Раздзел 1. Марскія людзі.— Дзіўны горад. — Раздураныя кіцяняты. — Лодка ў паветры.
Трэці дзень бура злавала ў раёне Вогненнай Зямлі. Нягледзячы на лета, ішоў халодны асенні дождж, які схаваў усе горы. У вузкім калідоры паміж стромкіх скал знаходзілася лодка, дзе размясцілася сям'я Тайдо: ён сам, яго жонка, дзевятнаццацігадовы сын Манг і двое малодшых дзяцей — дзесяцігадовая дзяўчынка і шасцігадовы хлопчык.
Гэта была звычайная сям'я фуіджынцаў — народа, які жыў у заходняй частцы Вогненнай Зямлі і на бліжэйшых астравах ля Паўднёвай Амерыкі. Яны не лічылі сябе няшчаснымі, бо такое жыццё было для іх звыклым.
Калі бываюць людзі горныя, стэпавыя, людзі лясоў і гэтак далей, дык тут мы маем людзей мора, якія нараджаюцца, гадуюцца, жывуць і паміраюць на вадзе, на моры.
Жыццё фуіджынцаў было нялёгкім. Яны абралі такі спосаб жыцця, бо на зямлі было яшчэ горш — сядзець на голым каменні сярод вады немагчыма. Таму яны прыстасаваліся да жыцця на вадзе.
З прычыны таго, што ўвесь свой век яны праводзяць, скурчыўшыся на лодцы, што яны не маюць магчымасці размяць сваё цела, яно зрабілася нейкае мяккае, пухкае, круглае, нібы раздутае.
Знешне фуіджынцы мелі брудна-жоўты колер скуры, шырокі твар, вузкія вочы і прамы нос. Іх чорныя валасы спускаліся ўніз. Нягледзячы на халодны клімат, яны былі амаль голыя, толькі прыкрываліся скурамі марскіх звяроў з таго боку, адкуль дзьмуў вецер.
Калі дождж скончыўся, перад вачыма адкрыўся дзіўны куток зямлі, падобны да горада з вуліцамі-каналамі і чорнымі будынкамі-скаламі. Некаторыя скалы ўздымаліся на два кіламетры, іх вяршыні былі пакрыты снегам, а па баках спаўзалі сінія ледавікі. На адной са скал быў вадаспад, які ствараў вясёлку на процілеглай сцяне.
Горад здаваўся мёртвым, але на самой справе там жылі птушкі — чайкі і альбатросы. На адной скале Манг і яго малодшы брат убачылі вялікую колькасць белых пінгвінаў, якія стаялі роўнымі шарэнгамі, нібы войска.
Раптам з-за павароту выплылі два чорныя звяры — маленькія кіцяняты, якія пачалі гуляць і куляцца ў вадзе. Яны выскоквалі з вады, плюхаліся назад, ствараючы хвалі. Тайдо, баючыся, што гэтыя раздураныя кіцяняты могуць перакуліць лодку, паспяшаўся адплысці ад іх. Але кіткі пачалі пераследаваць лодку, як цацку.
Адзін з кіткоў апынуўся побач з лодкай і ледзь не зачапіў яе хвастом. Лодка хіснулася, зачарпнула вады, дзеці запішчалі. На шчасце, паміж скал знайшоўся вузкі праход, куды Тайдо і Манг хутка накіравалі човен. Кіты не змаглі праціснуцца туды і паплылі далей.
Так сям'я Тайдо апынулася ў бяспечным месцы — на "дзядзінцы", невялікім возеры сярод скал. Праз некаторы час пачаўся адліў, і вада пачала адыходзіць. Лодка апынулася на голай зямлі, а ад возера засталася толькі маленькая лужына. Сям'я змагла назбіраць рыбы, якая засталася на дне.
Калі прыліў вярнуўся, лодка зноў апынулася на вадзе. Тайдо і яго сям'я паплылі далей па вуліцах-каналах дзіўнага горада, нібы нічога незвычайнага не адбылося.
Раздзел 2. Па паліва. — Сустрэча з караблём. — Шыццё лодкі.— Чалавек у птушынай вопратцы. — Паляванне на маржоў.— Сварка з-за скуры.
Большасць фуіджынцаў жыла паасобку, сем'ямі. Толькі Тайдо і яго сусед Кос часта трымаліся разам. Яны даўно дамовіліся, што іх дзеці — Манг і чатырнаццацігадовая дачка Коса Мгу — у будучым пажэняцца.
Аднойчы абедзве сям'і адправіліся на поўнач па паліва. Яны перасеклі Магеланаву пратоку і апынуліся ў прыгожай бухце. Там яны ўбачылі карабель, які праплываў міма. Фуіджынцы паплылі насустрач яму. Людзі з карабля пачалі кідаць ім хлеб і іншыя рэчы. Манг нават атрымаў складаны нож.
Манг даўно марыў пра сваю ўласную лодку, каб быць вольным і незалежным ад сям'і. Ён адчуваў, што заўсёды звязаны з іншымі, не можа пайсці куды хоча.
З таго часу як Манг быў зусім маленькім хлопчыкам, ён заўсёды востра адчуваў адну невыгоду іхняга жыцця, — гэта тое, што яны заўсёды былі звязаны адзін з адным.
У бухце Манг знайшоў матэрыялы для будаўніцтва лодкі — жэрдкі і кару. Хоць бацька быў незадаволены, але ўрэшце ўся сям'я дапамагла яму пабудаваць човен. Кос таксама дапамог, ахвяраваўшы некаторыя матэрыялы, якія ў яго былі раней. Усе, акрамя самога Манга, лічылі, што гэта будзе дом для яго і Мгу.
Калі лодка была гатова, Манг з радасцю пачаў плаваць вакол, адчуваючы сябе вольным. Неўзабаве яны сустрэлі яшчэ адзін човен, у якім быў Нгара — мужчына гадоў дваццаці пяці, апрануты ў вопратку з птушыных скурак.
Нгара паведаміў, што ля Белай Гары з'явіліся маржы, і прапанаваў пайсці на паляванне. Тайдо, Кос, Манг і Нгара адправіліся туды, пакінуўшы жанчын і дзяцей на беразе. Яны знайшлі двух маржоў і маленькага маржаняці, якія грэліся на сонцы.
Паляўнічыя спрабавалі загарадзіць маржам дарогу ў мора, але маржыха змагла прабіцца і ўцячы разам з маржанём. Другі марж кінуўся на Нгару. Манг прыйшоў яму на дапамогу і забіў звера цяжкім крывым кавалкам жалеза.
Пасля паспяховага палявання ўзнікла спрэчка: каму дастанецца скура маржа. Нгара лічыў, што яму, бо ён першы знайшоў маржоў і параніў звера. Але Тайдо і Кос сцвярджалі, што скура павінна належаць Мангу, які нанёс смяротны ўдар. Нгара разгневаўся, адмовіўся ад сваёй часткі мяса і паехаў, пагражаючы помстай.
Раздзел 3. Вандраванні Манга. — Незвычайнае войска. — Бойня. — Напіліся крыві.— Непрыемная ноч.
З таго часу як Манг атрымаў уласны човен, ён стаў разведчыкам для сваіх бацькоў і Коса. Ён рэдка бываў дома, увесь час вандраваў, шукаючы багатыя месцы для рыбалкі і палявання. Часам ён браў з сабой малодшага брата.
Яны плавалі па калідорах паміж незлічонымі астраўкамі, часам выязджалі на адкрыты прастор, дзе бачылі Вялікі акіян з яго цёмна-сінімі хвалямі. Людзі сустракаліся вельмі рэдка — усяго некалькі соцень фуіджынцаў жылі раскіданыя па вялікай тэрыторыі.
Аднойчы Манг і яго брат пачулі незразумелы шум. Яны падняліся на скалу і ўбачылі незвычайнае відовішча: на нізкім, роўным беразе стаяла шматлікае "войска" пінгвінаў. Роўнымі шарэнгамі, нерухомыя і маўклівыя, яны стаялі тварам да мора. Перад імі хадзілі "камандзіры", якія час ад часу ныралі ў мора і вярталіся.
Манг вырашыў палаваць на пінгвінаў. Ён вярнуўся да бацькоў і Коса, і разам яны перацягнулі лодкі на другі бок скал. Пінгвіны не палохаліся людзей, і паляванне аказалася лёгкім. Хутка на беразе ляжала каля сотні забітых птушак.
Паляўнічыя пачалі здымаць скуры з пінгвінаў, але праца была марудная. Да вечара скуры пакрылі ўвесь бераг. Тым часам надыходзіў вечар, а ў іх не было вады для піцця. Спрага мучыла ўсіх, асабліва дзяцей.
Манг знайшоў выйсце — ён забіў пінгвіна і прапанаваў піць яго кроў. Хоць гэта было непрыемна, але дапамагло ім перажыць ноч. Яны пераначавалі пад перавернутымі лодкамі, а раніцай пачаўся дождж, які даў ім вады.
Аднак ноч была цяжкай — халодны вецер з мора без перашкод сек іх дажджом, не было ніякага прытулку на адкрытым беразе. Раніцай яны залаталі лодку Тайдо, якая была пашкоджана, і паплылі назад.
Раздзел 4. Новая стаянка. — Падводны лес. — Выгоды на ўсе сто працэнтаў.— Непажаданы сусед.
Манг імкнуўся на поўнач, бліжэй да белых людзей, хоць нідзе іх не было відаць. Ён знайшоў выдатны куток для жыцця — маленькую затоку, добра абароненую скаламі ад ветру і хваль. Там была нават пляцоўка на беразе, дзе можна было спаць, і крыніца прэснай вады.
Абедзве сям'і пасяліліся там. Пад вадой яны знайшлі сапраўдны падводны лес — вялікае дрэва фукус (альга), якое разраслося на дзвесце метраў ушыркі. У гэтым лесе жыла мноства марскіх жывёл — чарапашкі, малюскі, ракі, медузы, крабы і шмат рыбы.
Манг прыдумаў простую прыладу для лоўлі рыбы — прывязаў плеценую торбу да абруча на кіі. Гэта дазволіла ім лавіць шмат рыбы. Яны таксама елі маладое лісце альгі, якое было смачнай стравай.
Некалькі дзён ніхто нікуды не выходзіў, нават спакойна перажылі два бурных дні. Але скончылася паліва, і мужчыны пайшлі шукаць дровы. Яны падняліся па тэрасах угару і знайшлі хмызняк і некалькі крывых дрэў.
Вяртаючыся, яны заўважылі недалёка ад берага човен, у якім стаяў адзін чалавек. Гэта быў Нгара. Тайдо і Кос занепакоіліся, што ён можа знайсці іх добры куток і прычапіцца да іх.
Калі яны вярнуліся, Манг з радасцю паведаміў, што знайшоў новы спосаб здабываць паліва — кідаць галлё з верхняй тэрасы ўніз. Так яны вырашылі і апошнюю праблему — з палівам.
Раздзел 5. Мангава падарожжа. — Зялёны востраў.— Подласць Нгары. — Бура. — Гудок. — Чалавек у моры. — Манг і Белая Птушка.
Манг вырашыў адправіцца ў далёкае падарожжа, каб паглядзець, як жывуць белыя людзі. Бацькі спрабавалі адгаварыць яго, але ён настаяў на сваім. Манг не ўяўляў, якую адлегласць яму трэба будзе пераадолець — да бліжэйшага пасёлка было каля пяцісот кіламетраў.
На шосты дзень падарожжа Манг выбраўся з-за скал і апынуўся на шырокай адкрытай прасторы з нізкімі, роўнымі астравамі, пакрытымі травой. Ён вырашыў спыніцца на адным з такіх астравоў на ноч.
Пакуль Манг аглядаў востраў, да яго лодкі падплыў Нгара. Ён украў човен Манга разам з усімі рэчамі і паплыў прэч, нягледзячы на крыкі і просьбы Манга пакінуць хаця б лодку. Нгара сказаў, што бацька Манга будзе думаць, што сын утапіўся ў моры.
Манг застаўся адзін на бязлюдным востраве без ніякіх прылад. Ён вырашыў пабудаваць новую лодку, хоць гэта было вельмі цяжка без інструментаў. Ён знайшоў чарапашкі і вострыя каменьчыкі, якімі пачаў апрацоўваць жэрдкі для лодкі.
На трэці дзень пачалася моцная бура. Манг хаваўся пад дрэвам, калі раптам пачуў гудок карабля. Ён пабег да берага і ўбачыў, як хвалі выкінулі на бераг чалавека, які трымаўся за кавалак дошкі. Манг кінуўся на дапамогу і выцягнуў чалавека на бераг.
Гэта была маладая дзяўчына. Яна была без прытомнасці, і Манг перанёс яе ў невялікае паглыбленне ў скале, дзе было суха. Ён здолеў развесці агонь, і дзяўчына прыйшла ў сябе. Убачыўшы Манга, яна спалохалася і закрычала.
Манг не разумеў яе страху і спрабаваў супакоіць дзяўчыну. Ён назваў яе Белай Птушкай. Паступова дзяўчына зразумела, што ён не хоча ёй зрабіць нічога дрэннага, і супакоілася. Яна заснула, а Манг сядзеў побач, ахоўваючы яе.
Раздзел 6. На другі дзень. — Мярцвяк. — Манг у капітанскім убранні.— Пабудова лодкі.— Ад'езд. — Параход прайшоў міма. — Катастрофа. — Перад тварам смерці.— Пакінутая стаянка.
Раніцай Манг пайшоў шукаць ежу для сябе і дзяўчыны. На беразе ён знайшоў мёртвага чалавека ў форме марскога афіцэра ці капітана. Манг зняў з яго кінжал (корцік), пояс і мундзір, які надзеў на сябе.
Калі ён вярнуўся да дзяўчыны ў капітанскім мундзіры, яна спачатку спалохалася, думаючы, што ён забіў каго-то з каманды карабля. Але Манг растлумачыў, што знайшоў мёртвага чалавека, і паказаў, дзе ён ляжыць. Дзяўчына папрасіла Манга спусціць цела ў мора.
Манг прынёс дзяўчыне ежу — слімакоў і рыбу. Спачатку яна адмовілася ад слімакоў, але рыбу з'ела. Потым ён працягнуў будаваць лодку, а дзяўчына пачала дапамагаць яму. Праца была марудная, але праз тры тыдні лодка была гатова.
Яны паплылі на поўдзень. Калі яны дасягнулі Магеланавай пратокі, дзяўчына пачала паказваць, што трэба спыніцца і чакаць карабля. Раптам яны пачулі звон карабельнага склянкі. Манг паспяшаўся абагнуць скалу, але лодка рухалася занадта павольна. Калі яны нарэшце ўбачылі карабель, ён быў ужо далёка.
Дзяўчына з жалем павалілася на дно лодкі і адчула, што яна поўная вады. Лодка пачала распаўзацца. Манг паспрабаваў затыкаць дзірку, але гэта толькі пагоршыла сітуацыю. Ён накіраваў лодку да невялікага выступу ў скале і выцягнуў дзяўчыну з вады.
Яны апынуліся на вузкім выступе скалы, дзе нават сесці было цяжка. Манг убачыў, што недалёка знаходзіцца іх дом — затока, дзе жылі яго бацькі. Ён вырашыў плысці туды сам, каб прывезці лодку і выратаваць дзяўчыну.
Даўно ўжо скамянела сэрца; даўно ўжо здранцвела цела, а разам з ім і думкі; даўно ўжо яна шаптала сама сабе, што ўсё скончана, што надзеі няма, — а між тым не адводзіла вачэй.
Манг даплыў да затокі, але там нікога не было. Сям'я з'ехала, пакінуўшы толькі некаторыя рэчы. Ён знясілена паваліўся на зямлю.
Раздзел 7. Дома. — «Чорт!» — Па ахвяру. — Альпага. — Барацьба з птушыным царом. — Спуск на «парашуце». — Урачыстае ахвяраванне. — Чорт ашукаў!..
Жыццё сем'яў Тайдо і Коса пасля ад'езду Манга не змянілася. Яны жылі спакойна і шчасліва ў сваім прытулку, чакаючы вяртання Манга. Аднак аднойчы здарылася нешта незвычайнае.
Мгу і дачка Тайдо збіралі "плады" з падводнага дрэва. Раптам дзяўчынка ўбачыла ў вадзе нешта страшнае і закрычала: "Чорт!". Мгу таксама ўбачыла гэта і спалохалася. Мужчыны праверылі месца, але нічога не знайшлі.
Праз некалькі дзён Кос з жонкай таксама заўважылі нешта дзіўнае — вада раптам пачарнела, і рыба знікла. Нарэшце і мужчыны ўбачылі страшную галаву з вялікімі пукатымі вачыма і змеямі замест валасоў. Гэта быў васьміног, але яны палічылі яго за чорта.
Яны вырашылі прынесці ахвяру "вадзяному духу", каб ён не шкодзіў ім. Тайдо і Кос адправіліся на паляванне. Яны ўбачылі некалькі альпагаў — жывёл, падобных да авечак з тонкай доўгай шыяй. Паляўнічыя паспрабавалі загнаць іх у вузкую цясніну, але альпагі знайшлі выхад.
Тады яны заўважылі гняздо кондара — вялікага арла. Тайдо палез да гнязда, але на яго напаў сам кондар. Птушка дзюбнула яго ў галаву і параніла плячо. Тайдо не мог абараніцца, бо адной рукой трымаўся за скалу.
У апошні момант Тайдо ўхапіў кондара за шыю, і абодва паляцелі ўніз. Дзякуючы таму, што кондар працягваў махаць крыламі, Тайдо апусціўся павольна, як на парашуце. Кондар загінуў, а Тайдо выжыў, атрымаўшы толькі некалькі ран.
Увечары яны правялі ўрачыстае ахвяраванне. Прывязалі каменні да ног кондара, каб ён пайшоў на дно, і Кос прамовіў: "Дух вадзяны! Уладар мора! Не скрыўдзі бедных людзей, дазволь нам пакарыстацца з тваёй гаспадаркі. А ў знак нашай пашаны да цябе прымі ад нас гэтага цара птушак".
Пасля ахвяравання яны некалькі дзён не бачылі "чорта" і думалі, што ўсё добра. Але аднойчы ноччу з вады выпаўзлі дзве "змяі" — шчупальцы васьмінога — і абвіліся вакол ног малодшага сына Тайдо. Тайдо перасек адну "змяю" сякерай, але трэцяя абкруцілася вакол яго шыі.
Кос дапамог Тайдо, але чацвёртае шчупальца схапіла хлопчыка. У гэты момант яны ўбачылі ў вадзе страшную галаву васьмінога з яшчэ большай колькасцю шчупальцаў. Пакуль яны прасілі "духа" пашкадаваць іх, хлопчыка зацягнула ў ваду. Сем'і вымушаны былі ўцякаць з найлепшага прытулку, які толькі маглі мець.
Раздзел 8. Чаканне. — Нгара! — Барацьба ў вадзе. — І «чорт» умяшаўся! — Смерць пад рогат. — Вандраванне з паненкай. — Спатканне са сваімі.
Манг ляжаў на беразе пакінутай стаянкі і спрабаваў зразумець, што здарылася. Ён заўважыў, што ў іншым месцы ляжаць нейкія рэчы — гаршчок, сякера, пас і некалькі скурак. Гэта былі незнаёмыя рэчы, значыць, тут пасяліўся нехта іншы.
Манг схаваўся за выступам скалы і стаў чакаць. Неўзабаве з'явілася лодка, у якой сядзеў адзін чалавек.
І Мангу зрабілася лягчэй на сэрцы, калі ён убачыў, што там сядзіць толькі адзін чалавек. Але праз момант ён ледзь не закрычаў і не выскачыў, калі пазнаў, што гэта Нгара.
Манг вырашыў зрабіць з Нгарам тое ж самае, што той зрабіў з ім — украсці яго човен. Ён падкраўся да лодкі, ускочыў у яе і адплыў ад берага. Нгара, убачыўшы Манга, не паверыў сваім вачам, а потым кінуўся за ім у ваду.
Нгара дагнаў човен, учапіўся за край і перакуліў яго разам з Мангам. Пачалася барацьба не на жыццё, а на смерць. Нгара быў дужэйшы і ўжо трымаў Манга пад вадой, але раптам закрычаў і выпусціў яго. Вакол Нгары абкруцілася шчупальца васьмінога.
Манг таксама адчуў, як шчупальца абхапіла яго нагу, але ён адрэзаў яго сваім кінжалам і паплыў да берага. Нгара прасіў дапамогі, але Манг адмовіўся, сказаўшы, што ён мог забіць яго, але не хоча пэцкаць свой прыгожы нож. Пад смех Манга Нгара апускаўся ўсё глыбей і нарэшце знік пад вадой.
Манг выцягнуў човен на бераг, упарадкаваў яго і паплыў назад да дзяўчыны. Яна ўсё яшчэ стаяла на скале, страціўшы надзею. Калі яна пачула крык Манга, то не паверыла сваім вушам. Убачыўшы яго, яна ад радасці заплакала і павалілася яму на рукі.
Яны вярнуліся ў пакінутую бухту і правялі там тыдзень, чакаючы добрага надвор'я. Потым паплылі далей на поўдзень. Калі яны дасягнулі Магеланавай пратокі, дзяўчына хацела застацца там і чакаць карабля, але Манг настаяў на тым, каб плыць далей.
Раздзел 9. У лесе. — Oна! — Гуанака падвёў.— Адступленне. — Знікненне Белай Птушкі.— Зноў Манг выратаваў.— Карабель. — Урачыстая сустрэча «капітана Манга».
Нарэшце Манг знайшоў сваіх бацькоў і Коса. Яны пасяліліся на новым месцы — на беразе, дзе пачыналіся лясныя абшары. Тут яны пабудавалі з галля будку і жылі больш-менш добра.
Аднойчы Тайдо і Кос загадалі Мангу і жанчынам пайсці ў лес па ягады. Манг, як адказны за групу, адышоў далей, каб праверыць, ці няма небяспекі. Ён убачыў дымок над лесам і падкраўся бліжэй.
Там ён убачыў чатырох мужчын, якія сядзелі ля вогнішча. Гэта былі oна — моцнае ваяўнічае племя, якое выціснула мірных фуіджынцаў на бясплодныя заходнія скалы. Манг пачуў, як яны кажуць слова "фуіджы" і робяць злосныя рухі ў бок берага.
Раптам ззаду ад Манга пачуўся шолах — гэта быў гуанака, жывёла, падобная да альпагі. Oна пачулі шум і пачалі паўзці прама на Манга. Ён ужо думаў, што загіне, але oна заўважылі гуанака і кінуліся за ім. Манг скарыстаўся момантам і ўцёк.
Вярнуўшыся да сваіх, ён паведаміў пра небяспеку, і яны паспяшаліся вярнуцца дадому. Але там нікога не было — не хапала аднаго чоўна і белай дзяўчыны. Манг пачаў трывожыцца, дзе яна.
Тайдо і Кос вярнуліся на сваім чоўне, але без дзяўчыны. Пасля доўгіх распытванняў яны прызналіся, што адвезлі яе на адзін востраў бліжэй да шляху белых. Манг быў абураны і настаяў, каб яны паказалі яму гэты востраў.
Калі Манг прыплыў да вострава, ён знайшоў дзяўчыну, якая была ўпэўнена, што яе пакінулі паміраць. Яна была шчаслівая ўбачыць Манга і з радасцю паплыла з ім. Манг не вярнуўся да бацькоў, а накіраваўся прама да Магеланавай пратокі.
Пяць дзён яны правялі ў чоўне, чакаючы карабля. Нарэшце на гарызонце з'явіўся параход. Дзяўчына пачала махаць рукавом сваёй сукенкі. З карабля заўважылі іх і спынілі судна.
Дзяўчына падзякавала Мангу за выратаванне і папрасіла капітана дазволіць яму таксама сесці на карабель. Капітан згадзіўся, і Манг апынуўся на палубе сярод пасажыраў, якія з цікавасцю разглядалі дзікуна ў капітанскім мундзіры. Яны смяяліся, рабілі жарты, нават падарылі яму нагавіцы.
А ў пратоцы засталася сіратліва хістацца пустая лодка, на дне якой курылася галавешка і ляжалі скуры. Чайка прыляцела, пакружылася над чоўнам і села на яго краі.
Раздзел 10. Праз чатыры гады (Пасляслоўе)
Праз чатыры гады ў адным з лепшых рэстаранаў Лондана "Касмапаліт" працаваў Манг. Сярод афіцыянтаў розных нацыянальнасцей ён вылучаўся сваім нізкім ростам, доўгімі рукамі і тонкімі нагамі. Хоць ён быў апрануты ў дасканалы гарнітур, але ўсё роўна было відаць, што гэтае ўбранне не пасавала да яго.
Аднойчы ў рэстаран прыйшла міс Грэт са сваім братам і мужам — капітанам ваеннага карабля. Яна пазнала Манга і загадала, каб ён абслугоўваў іх стол. Яна распытала яго, як ён жыве, і паведаміла, што выязджае з мужам у Індыю.
Адзінокі ў гэтым чужым шматмільённым горадзе, ён усё ж такі адчуваў, што тут недзе ёсць чалавек, які ведае яго, які звязан з ім агульнымі перажываннямі, успамінамі.
Манг разумеў, што без яе ён не ўтрымаўся б у рэстаране ніводнага дня. Гэта яна рэкамендавала яго і нават заплаціла гаспадарам за яго ўтрыманне і навучанне.
Муж міс Грэт быў незадаволены, што яна размаўляе з Мангам як з роўным. Ён лічыў гэта непрыстойным. Але на развітанне ён даў Мангу тры фунты стэрлінгаў "на чай".
Праз тры дні Манга звольнілі. Ён не меў той спрытнасці і хітрасці, якія патрабуюцца ад лакеяў у такіх установах. Манг апынуўся на вуліцы, сярод тысяч беспрацоўных людзей розных колераў скуры.
І, бадзяючыся на імглістых вуліцах Лондана, ён часта ўяўляў сабе іншы горад сярод скал, вуліцы-каналы, марскіх птушак, кану, сям'ю і Мгу.