Трохі пра вечнае (Брыль)
Вельмі кароткі змест
Берагі Нёмана, канец ліпеня. Пісьменнік ляжаў пад векавым дубам і назіраў за буслянкамі на суседніх дубах.
Гэта нагадала яму нядаўнія падзеі: пахаванне сястры ў сакавіку, калі спяваў жаўранак, і яго вяртанне на наступны дзень да хаты нябожчыцы. Тады ён убачыў на старой ліпе першага сёлетняга бусла — белы сцяг вясны.
Гэты вобраз выклікаў у яго роздум пра паэзію і літаратурную творчасць. Ён успомніў, што падобны вобраз ужываў Міцкевіч у сваім творы, а пазней Максім Рыльскі пераклаў яго на ўкраінскую мову.
Усе яны – украінец, паляк, старажытны рымлянін – ішлі ад жыцця, вялікая паэзія звязана з ім непарыўна, яна сама – жыццё, увекавечанае ў слове
Назіраючы за буслянятамі, якія вучыліся лётаць, пісьменнік разважаў пра сувязь паэзіі з жыццём і прыйшоў да высновы, што сапраўдная паэзія заўсёды звязана з рэальным жыццём, нават калі паэты выкарыстоўваюць падобныя вобразы.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на раздзелы – умоўны.
Летні дзень над Нёманам
Над Нёманам – тры векавыя дубы. Пад першым я ляжу, гляджу на другі і на трэці. Стаіць іх тут, магутных ды прыгожых, больш, аднак мне хапае і трох. Нават і двух...
На дубах размясціліся буслянкі. Апавядальнік назіраў за птушкамі, якія вярталіся ў свае гнёзды.
Ён убачыў, як маладыя буслы няўмела спрабавалі прызямліцца на гняздо. Потым прыляцеў дарослы бусел з жабай у дзюбе і ўпэўнена сеў на гняздо. Маладыя буслы пачалі сіпець, просячы ежу.
Успаміны пра вясновы дзень
Гэта карціна нагадала апавядальніку пра падзеі сакавіка, калі ён хаваў сваю старэнькую сястру.
I ўвесь гэты час, пакуль мы ішлі і стаялі, звінеў у небе жаўранак. Здавалася, адзін усё, той самы ранні, што здуру прыляцеў ужо, не самому сабе, а камусьці на радасць
Наступным днём, калі ён вярнуўся ў хату сястры, яго чакала нечаканая радасць - на старой ліпе ён убачыў першага вясновага бусла.
На ліпу выкінуты быў – на самую вяршыню – белы сцяг вясны: там сядзеў першы сёлетні бусел. Вельмі ранні, яшчэ нечаканы. Я пастаяў каля плота, шчасліва намагаючыся ўявіць ягоны шлях
Каля будкі з сабакам гуляў Сашка, найменшы ўнучак яго сястры.
Разважанні пра паэзію і жыццё
Апавядальнік успомніў, што вобраз бусла як белага сцяга вясны ўпершыню з'явіўся ў Міцкевіча. Ён доўга разважаў пра тое, ці можна лічыць гэта літаратуршчынай.
I нежыццёвым, непраўдзівым было б замоўчваць, як, гледзячы на тое, што я бачу сам, я і ўспамінаю сказанае – ад перажытага – іншымі, перажываючы яго па-свойму, зноў
Ён таксама ўспомніў пераклад Рыльскага, які зрабіў заўвагу пра колер крылаў бусла. Гледзячы на буслоў, апавядальнік заўважыў, што іх крылы не белыя і не чорныя, а чорна-белыя. Ён знайшоў падобнае апісанне нават у Авідзія, што пацвярджала сувязь паэзіі з жыццём.
Клекачыце, буслы! Няхай жыве, як сонца, вечная паэзія! I тут, над нашай ракою