Энеіда навыварат (Равінскі)
Кароткі змест
Легендарная старажытнасць. Пасля таго як варожыя грэкі спалілі горад Трою, Эней пагрузіў сваіх землякоў на чаўнок і адправіўся ў мора шукаць лепшага лёсу.
Багіня Юнона, ненавідзячы Энея, звярнулася да Эола, каб той вятрамі патапіў чаўнок траянцаў, але марскі ўладар Нептун выратаваў іх за ўзнагароду. Пасля гэтага яны прыплылі да Карфагена. Там кіравала Дыдона, якую зачараваў Эней. Яна прымала ўцекачоў, частуючы іх багатым пачастункам.
Расхарапушыўся Эней,
Аж іскры сыплюць ад лапцей...
Дуда вярлюем тут равела,
Сапелка гусыняй шыпела,
Скрыпелі скрыпкі, як каткі,
Дзявухны галасу гукалі
Пазней багіня Венера, якая была маці Энея, дамовілася пра лёс сына з галоўным богам Зеўсам. Атрымаўшы гарантыю боскай падтрымкі і перажыўшы шмат прыгод, Эней і яго сябры паспяхова дасягнулі новых зямель, дзе ён павінен быў закласці горад Рым і стаць там уладаром.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на раздзелы – умоўны.
Уводзіны: Эней уцякае з Троі
Даўным-даўно жыў Эней, прыгожы і спрытны хлопец. Нягледзячы на тое, што ён быў панам, ён вызначаўся ласкавасцю, даступнасцю і вясёласцю. Але грэкі спалілі Трою, і Эней, схапіўшы свае рэчы, збег адтуль.
Жыў-быў Эней, дзяцюк хупавы,
Хлапец няўвошта украсіў;
Хоць пан, але удаўсь ласкавы,
Даступен, вецел, неграбіў.
Ды грэкі нуйму нарабілі:
Як ляда, Трою ўсю спалілі.
Гнеў Юноны і буря на моры
Эней хутка збудаваў човен, пасадзіў у яго траянцаў і паплыў па моры. Але багіня Юнона, якая ненавідзела Энея за тое, што ён быў сынам Венеры, вырашыла яго загубіць.
Але Юнона, баба злая, —
Адроддзя панскага, ліхая! —
Шукала ўсё яго згубіць,
На дно у пекла пасадзіць.
За тое, бачыш, неўзлюбіла,
Яго Венера што радзіла.
Убачыўшы Энея ў моры, Юнона раззлавалася, хутка сабралася і паехала да Эола, бога вятроў. Яна папрасіла яго выклікаць буру, каб патапіць Энея, абяцаючы ўзамен прыгожую дзяўчыну. Эол, спакушаны гэтай прапановай, выпусціў усе вятры, якія пачалі бушаваць на моры.
Умяшанне Нептуна і свята траянцаў
Мора разбушавалася, як нямецкае піва, і Эней, спалоханы, пачаў маліцца Нептуну, абяцаючы яму грошы і гарэлку. Нептун, які любіў і грошы, і гарэлку, строга загадаў вятрам сыходзіць, і яны хутка разбегліся.
Калі хто відзеў, як Бакціха
Нямецка піва задаець,
Яко яно падымець ліха,
Запеніцца ды розна прэць, —
От так і мора заравела,
Бублілась, пенілась, шумела.
Пасля таго, як буря сціхла, Эней загадаў прыгатаваць абед. Траянцы пачалі есці розныя стравы: крупеню з затаўкай, кулагу, гушчу, драчону і смажаную парасяціну. Яны пілі гарэлку і, наеўшыся, паклаліся спаць.
Зварот Венеры да Зеўса пра лёс Энея
Тым часам Венера, маці Энея, вярнулася з кірмашу і даведалася, што Юнона хоча загубіць яе сына. Яна апранулася ў просты сялянскі ўбор і пайшла да Зеўса прасіць за Энея.
Зеўс у гэты час сядзеў у клеці і піў гарэлку з мёдам. Выслухаўшы Венеру, ён паабяцаў, што Эней дабярэцца да Рыму, стане там царом і пабудуе каменныя палацы.
Дапрэ Энеянка да Рыму
I будзе тама ён царом.
Палепшы Чыжаўскіх харом
Паставіць каменньт палаты.
Паны ж не будуць там багаты,
Свае чаны ён завядзе.
Прыбыццё ў Карфаген і сустрэча з Дыдонай
Эней доўга плыў па моры, пакуль не ўбачыў зямлю. Траянцы прычалілі да берага, выпілі па шклянцы гарэлкі, паелі і пайшлі ў горад. Там іх сустрэла Дыдона, кіраўніца Карфагена, якая спачатку сустрэла іх варожа, думаючы, што яны злодзеі.
Траянцы пакланіліся Дыдоне і расказалі, што яны з Троі, якую спалілі грэкі, і што Эней іх кіраўнік. Яны папрасілі дазволу застацца і абяцалі добра працаваць.
«Мы ўсе з траянскага прыходу,
Сударскі перад тым былі,
Ды ўвосень прошлага мы году
Ад грэкаў ў мора уцяклі.
Эней канторшчыкам у нас,
Пашпорты дзержыць Апанас.
Святкаванне ў палацы Дыдоны
Дыдона, якая ўжо чула пра Энея, была ўражана яго з'яўленнем. Яна запрасіла траянцаў у свой палац. Там яны ўвайшлі ў святліцу, перахрысціліся, і Эней прачытаў малітву.
Усе селі за стол, дзе ляжаў мялянік. Дыдона частавала гасцей рознымі стравамі: крупеняй, яечняй, руднікам, журам, смажэняй, пячэняй з часнаком. Былі таксама і салодкія пачастункі: вяземскія пернікі, арэшкі, мязга і мязюм.
Траянцы ўзялісь за ядзенне,
Як з поля панскія харты
Была ў іх з затаўкай крупеня,
Кулагу пхалі ў жываты;
Была ў іх гушча і драчона,
I парасяціна смажона.
Падчас свята гучала музыка: дуда, сапелка, скрыпкі. Дзяўчаты спявалі, клікалі вясну і рабілі розныя жарты. Эней расхрабрыўся і пачаў танцаваць так, што аж іскры сыпаліся з яго лапцей.