Жалезная кнопка (Рублеўская)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, савецкія часы. Дзяўчына з правінцыі паступіла вучыцца ў мастацкую ВНУ ў сталіцу. У інтэрнаце яе суседкай стала студэнтка Рытка, якую яна ў думках называла Жалезнай Кнопкай.
Хутка апавядальніца пазнаёмілася з Ігарам, старэйшым студэнтам-мастаком. Яны пакахалі адзін аднаго. Гэта выклікала зайздрасць у Рыткі, якая рознымі спосабамі спрабавала разбурыць іх адносіны.
Падчас практыкі Рытка падрабіла дакументы, нібыта Ігар хворы страшнай хваробай. Апавядальніца, нягледзячы на шок і страх, паехала ў бальніцу падтрымаць каханага. Там яны сустрэліся, высветліўшы падман.
У холе скурвендыспансера, пад падазроннымі позіркамі пахмурнай рэгістратаркі і знерваваных наведнікаў мы абдымаліся, як шалёныя, плакалі ад шчасця, нібыта ўратаваліся ад смяротнай небяспекі...
Падступства Рыткі не удалося. Хутка пасля гэтых падзей за непаспяховасць дзяўчыну адлічылі з ВНУ. Апавядальніца з Ігарам пажаніліся, стварылі сям'ю і жылі шчасліва.
Падрабязны пераказ
Падзел на раздзелы — умоўны.
Маладая мастачка і яе суседка па інтэрнаце
Маладая студэнтка мастацкай ВНУ, якая захаплялася постімпрэсіяністамі, пераехала вучыцца ў вялікі горад. Яна доўга не магла знайсці добрую суседку па інтэрнацкім пакоі, пакуль не пасялілася з ёй Рытка Качар.
Што можа параўнацца па вастрыні перажыванняў з першымі днямі ў вялікім горадзе, калі ты, яшчэ ўчора выпускнік правінцыйнай школы, далучыўся да творчай эліты сталіцы?
Рытка была маленькай, худзюшчай, у акулярах, з хлапечай стрыжкай і заўсёды ў доўгай спадніцы. Яна была ў вялікай крыўдзе на жыццё і часта скардзілася, што пасля школы мусіла працаваць прыбіральшчыцай.
У адным з дзіцячых фільмаў пра савецкую школу фігураваў персанаж - дзяўчынка па мянушцы Жалезная Кнопка. Калі б мне давялося прыдумляць мянушку для новай суседкі, лепшай не прыдумала б.
Зламаны абагравальнік і знаёмства з Ігарам
Аднойчы зімой у інтэрнаце замерзлі трубы ацяплення, і ў пакоях стала вельмі холадна. Адзіны абагравальнік, які быў у дзяўчат, зламаўся. Апавядальніца пайшла шукаць дапамогі ў хлапцоўскім корпусе інтэрната.
Там яна сустрэла Ігара, які загаварыў з ёй на беларускай мове. Ён узяў у яе сапсаваны абагравальнік і паабяцаў адрамантаваць яго.
Пасля гэтага выпадку Ігар пачаў заходзіць да дзяўчат у пакой, прыносіў смачную ежу і паводзіў сябе вельмі прыстойна. Ён вучыўся на перадапошнім курсе і ўжо ўдзельнічаў у некалькіх выставах.
Адносіны з Ігарам і захапленне беларушчынай
Паступова апавядальніца і Ігар сталі блізкімі сябрамі. Ён далучыў яе да беларускай мовы і культуры. Дзяўчыне было нялёгка прывучыць сябе думаць па-беларуску.
Асабліва нялёгка далося прывучыць сябе думаць на роднай мове: не размаўляць - гэта не так складана, нават калі перакладаеш у думках, а думаць.
Рытка спачатку ставілася да іх сяброўства іранічна, казала, што яны не пара. Калі ж адносіны сталі сур'ёзнымі, яна пачала заляцацца да Ігара, асабліва калі апавядальніца з'язджала дадому на выходныя.
Ігар прапанаваў дзяўчыне прыходзіць да яго ў пакой, бо яго сусед часта адсутнічаў. Ён сказаў, што ўсе ведаюць, што яны пажэняцца, таму няма чаго саромецца.
Заўсёды такая датклівая і падазроная, зрабілася абсалютна незалежнай ад меркаванняў усяго свету. Мелі значэнне толькі мае адносіны з Ігарам.
Ад'езд Ігара на заробкі і расстанне
У сакавіку Ігару прапанавалі добры заробак - аднаўляць фрэскі трынаццатага стагоддзя. Ён мусіў з'ехаць на два месяцы. Хлопец пераконваў сябе і дзяўчыну, што гэта ненадоўга, і абяцаў пісаць ёй кожны дзень.
Пасля ад'езду Ігара дзяўчына вельмі сумавала. Неўзабаве яна атрымала ад яго ліст з цудоўнымі малюнкамі. Рытка ж атрымала ліст ад Віктара Сурына, які прапанаваў Ігару працу.
На практыку дзяўчаты паехалі ў старое мястэчка, дзе зноў пасяліліся разам. Апавядальніца напісала Ігару новы адрас, але адказу доўга не было.
Здрада Рыткі і падробленыя лісты
Аднойчы Рытка атрымала ліст ад Віктара Сурына і дэманстратыўна чытала яго перад апавядальніцай. Праз тыдзень прыйшоў ліст і ад Ігара. У гэты ж дзень Рытка паказала дзяўчыне ліст ад Віктара, у якім той пісаў, што Ігар не паехаў з ім, а ляжыць у скурвендыспансеры з пранцамі.
Да ліста была прыкладзена даведка са штампам лячэбнай установы. Апавядальніца была агаломшаная, але забрала даведку сабе. Усю ноч яна не спала, спачатку адчуваючы крыўду і гнеў, а потым шкадобу да Ігара.
Гнеў і крыўда адхлыналі ад мяне, як гразкая балотная жыжа. Няўжо я сапраўды такая бесхарактарная, не маю ўласнай годнасці, як кажа Рытка?
Раніцай, пакуль Рытка спала, дзяўчына ціха сабралася і паехала ў горад. Яна накупіла фруктаў, зварыла курыны булён і паехала ў скурвендыспансер, каб наведаць Ігара.
Сустрэча ў скурвендыспансеры і шчаслівы канец
У холе бальніцы дзяўчына сустрэла Ігара, які прыйшоў туды з перадачай для яе. Аказалася, што Рытка напісала яму, быццам гэта апавядальніца ляжыць у скурвендыспансеры.
Яны паказалі адно аднаму падробленыя даведкі, якія зрабіла Рытка. Жалезная Кнопка вырашыла адначасова падмануць абодвух, каб разлучыць іх, але не ўлічыла, што яны кінуцца дапамагаць адно аднаму.
Ніякай злосці на Жалезную Кнопку не было - гэта ж дзякуючы ёй мы перажылі такія цудоўныя хвіліны! З бальніцы мы пайшлі ў інтэрнат і там шыкоўна павячэралі "перадачамі".