Кіб загаварыў апоўначы (Шыцік)
Вельмі кароткі змест
Планета Попельная, сістэма Тау Кіта. Касманаўт Антон Галай прызямліўся на гэтай безжыццёвай планеце, каб стварыць базу для будучай экспедыцыі.
Робаты-кібы пабудавалі лагер і неслі ахову. Уначы з'явіліся таямнічыя чырвоныя агеньчыкі ў гарах. Наступнай ноччу кібы пачалі адмаўляць — у іх разрадзіліся атамныя батарэі. Галай выявіў, што энергію забіраюць бліскучыя шары, якія з'яўляліся ўначы. Яны не чапалі чалавека, але высмоктвалі энергію з усіх прыбораў.
Аднойчы ноччу ў небе з'явілася велізарная блакітная паласа, якая перадавала энергію кудысьці ў космас. Галай зразумеў: недзе побач існуе разумнае жыццё, якое развіваецца на іншай аснове. Ён адчуваў крыўду, што не можа ўстанавіць кантакт з гэтым жыццём.
Але раптам шары вярнуліся і пачалі аддаваць энергію кібам.
Разумныя істоты... даведаліся аб сустрэчы іх аўтаматаў з чалавекам і загадалі вярнуць энергію яго машынам. Як гэта было цудоўна!
Галай пабег да радыёрубкі, каб паведаміць экспедыцыі пра кантакт.
Падрабязны пераказ
Дзяленне пераказу на главы — умоўнае.
Прыбыццё на планету і першыя дні
Касманаўт Антон Галай прыбыў на знешнюю планету сістэмы Тау Кіта, якую назвалі Попельнай. З адлегласці мільярда кіламетраў зорка выглядала меншай за Сонца з Зямлі, але ўдзень палала надзвычай ярка зеленаватым святлом. Уначы ўсё навокал скоўваў амаль касмічны холад, і сейсмографы адзначалі, як у гарах трашчалі скалы.
Прыкмет жыцця на гэтай знешняй планеце сістэмы Тау Кіта Галай не знайшоў. Ён абляцеў яе некалькі разоў... і ўсюды былі толькі шэры пясок, ды такія ж шэрыя горы.
Робаты хутка сабралі жыллё і дапаможныя памяшканні. Да канца першага дня на плато ўзвышаўся домік, а кібернетычныя робаты заняліся пазіцыі на пастах вакол лагера. Першая ноч прайшла спакойна, і з раніцы Галай аб'ездзіў бліжэйшыя ваколіцы.
Загадкавыя чырвоныя агеньчыкі ўначы
Кіб загаварыў апоўначы, парушыўшы абавязковую ў час сну чалавека цішыню. Гэта было так дзіўна, што Галай аж сеў на ложку.
Голас мяккага прыемнага тэмбру з хваляваннем паўтараў, што ахоўны пост бачыць чырвоныя агеньчыкі. На экране тэлесувязі паказаліся вяршыні бліжэйшых гор, дзе раз-пораз успыхвалі чырванаватыя іскаркі. Праз некаторы час яны перамясціліся на схілы.
Галай налічыў не больш дзесяці іскарак. Кіб паведаміў, што агеньчыкі рухаюцца, але да лагера не набліжаюцца. Галай вывеў усюдыход і пачаў пагоню за агеньчыкамі. Яна была доўгай і марнай - агеньчыкі зніклі, не пакінуўшы ніводнага следу. Стомлены Галай вярнуўся, калі развіднела.
Зеленаватае сонца Попельнай свяціла ласкава і спакойна, быццам і не было халоднай ночы з таямнічымі прышэльцамі. Каб не разумныя кібернетычныя памочнікі, Галай палічыў бы, што ў яго была галюцынацыя. Ён запісаў у вахценным дзённіку: "Магчыма выпраменьванні".
Знікненне энергіі ў робатаў
Новая ноч прынесла новую загадку. Кіб на самым дальнім пасту раптам спыніў перадачу. Аўтаматычны пульт накіраваў да яго рамонтнага робата, але і той перастаў адказваць. Галай пайшоў сам і знайшоў абодвух кібаў нерухомымі - у іх разрадзіліся атамныя батарэі, нібы нехта выбраў адтуль усю энергію.
Упершыню ён адчуў, як халодныя мурашкі ад страху папаўзлі па спіне. Назаўтра разрадзіліся батарэі яшчэ трох кібаў.
Зрабілася зразумела, що гэта не выпадак, што некаму патрэбна энергія. У пошуках разгадкі Галай аблазіў усе горы вакол базы, але не заўважыў нічога падазронага. Неўзабаве страцілі энергію батарэі ўсіх робатаў, якія знаходзіліся вонкі. Пазбаўлены памочнікаў, Галай адчуў сябе амаль бяссільным.
Адчуванне агромністай віны агарнула Галая. Ён не меў права... пасылаць паведамленне, што на Попельнай для людзей няма небяспекі.
Ён схіліўся над радыёапаратам, каб папярэдзіць таварышаў. Жоўтыя індыкатары рацыі свяціліся спакойна. Галай вывеў антэну дальняй сувязі і падключыў поўную магутнасць акумулятараў. Але раптам ад акумулятараў да антэны з лёгкім шыпеннем паўзлі сінія змейкі. Галоўная энергія базы вылятала ў прастору.
Адкрыццё разумнага жыцця
Апошні кіб стаяў ля акна і варушыў антэнамі-вусікамі. Галай выглянуў у чорную ноч і ўбачыў, як за горным кражом успыхнула светлая пляма. Яна разгаралася, ахопліваючы палавіну неба, дрыжала хвалямі. На стале дзынкнулі шклянкі, замітусіліся стрэлкі сейсмографаў.
Яркая гіганцкая блакітная паласа прарэзала ноч... пералівалася, зіхацела, азараючы панылы горны пейзаж мёртвым святлом, здзіўляючы магутнасцю і фантасмагарычнасцю.
Відовішча працягвалася не больш хвіліны. Потым ноч зрабілася яшчэ чарнейшай, і Галай заўважыў на схілах гор колішнія чырвоныя агеньчыкі. Ён выскачыў за дзверы з кібам. Агеньчыкі паводзілі сябе, як раней: кружылі, не даючы наблізіцца. Галай паслаў наперад кіба, і агеньчык ператварыўся ў бліскучы шар, які прынік да робата.
Чаму шар абмінуў яго, чалавека, не паквапіўшыся нават на магутную атамную батарэю? Здагадка неакрэсленая, нерэальная засвідравала мозг.
Недзе тут... напэўна ёсць разумнае жыццё... Але жыццё гэтае, відавочна, развіваецца на іншай аснове, незразумелай, чужой чалавеку, хоць і роўнай яму па сэнсу.
Вяртанне энергіі і кантакт
Падаўлены падзеямі, Галай узваліў на плечы амярцвелага кіба і пакрочыў дадому. Ён ішоў, засяроджаны сваёй думкай, і не звяртаў увагі на чырвоныя агеньчыкі, што не гаслі нават пад першымі праменнямі зялёнага свяціла. Шары з усіх бакоў спускаліся да базы. Галай сумна ўсміхнуўся: "Няма ўжо вам пажывы".
Але шары імкліва рынуліся да кібаў, апанавалі ўсюдыход, прыніклі да антэны. Яны трацілі свой залацісты бляск, чарнелі і адплывалі. А кібы заварушыліся, у навушніках пачуўся трэск іх рацый. Кібы ажылі. Буйная радасць захлёствала Галая - разумныя істоты загадалі вярнуць энергію яго машынам. Забыўшыся пра кіба на плячах, ён пабег да радыёрубкі.