Малыя дрывасекі (Бядуля)
Дзяленне пераказу на главы — ўмоўнае.
Працаўнічы дзень у зімовым лесе
У люты зімовы дзень, калі мароз скрыпеў пад нагамі, а бор стаяў задуменны ў белай пушыстай світцы, па ваколіцы разлягаўся грукат дрывасекаў. Здалёк было відаць, як блішчыць пад сонцам піла, а каля матулі-хвоі мітусяцца двое маленькіх хлапчукоў. Яны махалі рукамі так шпарка, што іх падраныя лахманы расхрыстваліся і адкрывалі голае цела.
Малыя дрывасекі — браты. Старшаму — Цішку — дзесяць гадоў, меншаму — Халімону — восем. Іх бацька — кульгавы Цыпрук — сам працаваць не мог.
Выпраўляў кульгавы Цыпрук хлопчыкаў да купца ў лес на заработкі. Гэтым кармілася сям'я. Трудна жылося малым дрывасекам.
Піла ўсё глыбей уядалася ў сэрца хвоі, і нарэшце дрэва з трахам упала плазам. З-пад снежнага куродыму ўзняўся працяглы стогн паваленага дрэва-асілка. Паваліўшы некалькі хвой, хлопчыкі ўзяліся грызці сухі хлеб. Вочы іх заіскрыліся, шчокі расчырванеліся ад радасці.
— Добра, што хоць на полудзень маем па кавалку хлеба... Паваліўшы некалькі хвой, хлопчыкі ўзяліся шчыра грызці сухі хлеб. Вочы іх заіскрыліся, шчокі расчырванеліся...
Пачатак завеі і хаванне пад хвояй
Яшчэ не скончылі яны палуднаваць, як узнялася завея і мяцеліца. Застагнаў, закрахтаў хвойнік, пачаў кружыцца снег. Быццам белыя коні, уздыбіліся гурбы снегу. Усе дрывасекі разбегліся хутка дамоў, а Цішка з Халімонам баяліся, каб бацька не наракаў, што зарана прыйшлі з лесу.
Усе дрывасекі разбегліся хутка дамоў, а Цішка з Халімонам баяліся, каб бацька не наракаў, што зарана прыйшлі з лесу... Селі пад вялікай хвояй, прытуліліся адзін да аднаго і дрыжэлі...
Меншы, Халімон, усхліпваў ад страху, а большы, Цішка, супакойваў яго, кажучы, што нічога баяцца не трэба і зараз яны пойдуць дамоў. Хлопчыкі сядзелі пад вялікай хвояй, прытуліўшыся адзін да аднаго і дрыжэлі ад холаду і страху.
Блукаўнічанне ў мяцеліцы і замярзанне
Яны пайшлі дамоў, але бор стагнаў і палохаў, а на чыстым полі нічога не відаць было. Гурбы снегу, нібы белыя мядзведзі, качаліся на прасторы, дыхалі холадам і сыпалі цвёрдым шротом у вочы. Хлопчыкі хадзілі-хадзілі, брылі-брылі, але куды ідуць — і самі не ведалі.
Хадзілі-хадзілі, брылі-брылі, але куды — і самі не ведалі... Змарыліся. Агарнула ноч. Снег дайшоў вышэй пояса.
Змарыліся хлопчыкі, агарнула ноч, а снег дайшоў вышэй пояса. Меншы, Халімон, сказаў: «Ляжам!», і большы, Цішка, адказаў: «Ляжам!» І яны ляглі на снег, моцна-моцна прытуліўшыся адзін да аднаго.
— Ляжам! — сказаў меншы, Халімон. — Ляжам! — сказаў большы, Цішка. І ляглі. Моцна-моцна прытуліліся адзін да аднаго. Зрабілася так цёпла...
Зрабілася ім так цёпла, і здавалася, што сядзяць яны за сталом дома. Маці радавалася, што яны прыйшлі, корміла іх цёплым праснаком. Бацька пазіраў на іх добрымі вачамі і лагодна ківаў галавой. Пад'елі яны і паляглі на палок каля печы, дзе котка лашчылася да іх, і яны радасна заснулі.
У поўнач усцішылася мяцеліца. Вынырнуў з-за хмар чырвоны месяц, вакол якога мігацеліся зоркі і пазіралі весела на белую зямлю. Усё стала ціха і спакойна ў зімовую ноч.
У поўнач усцішылася мяцеліца. Вынырнуў з-за хмар чырвоны месяц. Вакол яго мігацеліся зоркі і пазіралі весела на белую зямлю.
Знаходка замерзшых дрывасекаў
Людзі доўга шукалі малых дрывасекаў, але мяцеліца замела іх следы. Толькі на трэці дзень пасля завеі іх адкапалі з-пад снегу. Цішка і Халімон ляжалі, моцна абняўшыся, і на іх твары была спакойная ўсмешка, быццам яны бачылі прыгожы сон.
Толькі на трэці дзень адкапалі замёрзшых малых дрывасекаў.
Так скончылася жыццё малых дрывасекаў, якія працавалі, каб пракарміць сваю сям'ю.