Вельмі кароткі змест
Беларуская вёска, час нямецкай акупацыі. Старая сялянка жала жыта разам са сваім малодшым сынам Васілём. Яе старэйшыя сыны, Сцяпан і Уладзік, пайшлі на ўсход пасля пачатку вайны.
Аднойчы ноччу да іх у хату пастукаліся чатыры ўцекачы з нямецкага лагера. Маці накарміла іх, хоць ведала пра пагрозу расстрэлу за дапамогу палонным. Васіль у гэты час быў у вёсцы.
Раніцай немцы знайшлі ўцекачоў у хаце. Іх і маці павялі на расстрэл. Па дарозе яна малілася за сваіх сыноў і за гэтых чужых хлопцаў, якіх лёс звёў з ёй у апошнія хвіліны жыцця.
Свае худыя, так мала ў жыцці цалаваныя рукі яна трымала мазалямі да мазалёў. Шаптала свае, зусім новыя словы малітвы. І ў ранішнім святле роднага сонца ясным быў яе твар, хоць па маршчынах міжвольна каціліся слёзы
Маці радавалася, што Васіль не вярнуўся дадому і не трапіў у рукі немцаў. Яна верыла, што ён разам з сябрам Азаронкам знайшоў схаваную зброю і далучыўся да партызанаў.
Падрабязны пераказ
Назвы частак – умоўныя.
Цяжкая праца ў полі і знаходка на слупе
Жнучы, яна стамлялася з кожным днём усё больш. Гарачую задуху цяжка было адмахнуць ад знямоглых грудзей нават самай вялікай, самай каласістай жменяй. А рабіць трэба было, хоць і свету не бачыш...
Старая жняя вярталася з поля разам са сваім малодшым сынам. На адным са слупоў яны заўважылі паперку. Сын прачытаў яе, парваў і раскідаў па ветры.
У паперцы немцы пагражалі расстрэлам тым, хто дапамагае савецкім салдатам-уцекачам. Маці спрабавала пераканаць Васіля застацца дома, але ён усё роўна пайшоў у вёску да свайго сябра.
Дапамога ўцекачам з лагера
Ноччу ў хату пастукалі чацвёра ўцекачоў з нямецкага лагера. Яны прасілі хлеба.
Заходзьце, хлопчыкі! Я вам хоць малачка... Хоць смагу прагнаць... Лямпу не будзем запальваць...
Маці накарміла ўцекачоў. У яе былі тры сыны: Уладзік і Сцяпан пайшлі на ўсход пасля прыходу немцаў, а Васіль яшчэ не вярнуўся з вёскі.
Апошні шлях маці
Раніцай немцы прыйшлі ў хату. Яны звязалі ўцекачоў і павялі іх разам з маці на расстрэл.
Як добра, Божа ласкавы, што ён не прыйшоў, не прыбег нават і на пажар роднай хаты!.. Відаць, далёка ўжо недзе сынок, відаць, адкапалі-такі яны з Азаронкам свае кулямёты...
І тут душа яе вярталася да гэтых, да чужых сыноў, з якімі так моцна зрадніла доля... Яна чула іх крокі - шорганне босых ног па жвіры, чула і цяжкае дыханне...
Яна аддала ім усё, што магла... А тут нават не азірнешся. І яна рабіла адно - яшчэ як мама вучыла - малілася. І за сваіх сыноў, і за чужых, і за сябе...
Маці не ведала, хто яна. Не думала аб тым, што не з адным толькі жахам глядзелі на іх паход сустрэчныя, - што вобраз яе засядзе ў сэрцы многіх мужчын горкім, няўмольным дакорам