Млечны Шлях (Чорны)
Вельмі кароткі змест
Беларусь, 1943 год. У адной з хат на спаленай нямецкімі карнікамі тэрыторыі сабраліся шэсць чалавек: гаспадар з дачкой і чатыры ўцекачы.
Толькі што яны пахавалі Марыну, сястру Ганусі, якая аслепла і памерла пасля бамбёжкі Мінска. Усе чацвёра ўцекачоў былі хворыя і галодныя пасля таго, як забілі і з'елі дзікага быка.
Сярод уцекачоў былі два немцы-дэзерціры, чэх-доктар і польскі здраднік. Ноччу да хаты прыехаў нямецкі афіцэр з салдатамі. Адзін з дэзерціраў выдаў Ярмаліцкага як уцекача з палону, а чэха як дэзерціра з нямецкай арміі.
Сямага з дачкой дапамаглі ўцекачам збегчы праз гарышча. Яны падпалілі хату, у якой згарэлі немцы. Усе разам дабраліся да роднай вёскі Ярмаліцкага на Случчыне.
Там яны знайшлі толькі абгарэлыя вязы і папялішча. На дошцы ля дрэва быў надпіс:
Я, Галена Ярмаліцкая, павешана законнаю нямецкаю ўладаю за тое, што не хацела сказаць, дзе мой сын
Ярмаліцкі, даведаўшыся пра смерць маці, застрэліў аднаго з немцаў-дэзерціраў. Польскі здраднік уцёк. Астатнія дабраліся да Асіпавіцкіх лясоў, дзе далучыліся да партызанаў. Там Сямага знайшоў сваю сястру Веру.
Гэтая гісторыя назаўсёды змяніла лёсы герояў. На твары Ганусі з'явілася новая рыса, якая нагадвала бляск вачэй яе забітай у Мінску маці.
Падрабязны пераказ
Падзел пераказу на часткі – умоўны.
Паляванне на быка
Рыжы бык адбіўся ад вялікай чарады, якую немцы гналі на станцыю. Ён уцёк у поле і да восені бадзяўся па лесе, стаўшы порсткім і дзікім. Восенню ён заблытаўся ў шыпшынніку каля шасці вязаў, што раслі на ўзгорку.
Жыццё стулілася ў лясы і ціхія закуткі, далей ад язджалых дарог. Гэтакае спустошанне цяглося кіламетраў можа на трыццаць. Якраз тут і знайшоў сабе бадзячую аселасць адзічэлы бык
Сустрэча чатырох незнаёмцаў
Чатыры чалавекі, кожны паасобку, выйшлі на рыканне быка. Першым быў малады чалавек у зношанай чырвонаармейскай вопратцы.
Другім быў нямецкі салдат з апухлым тварам, які ўцякаў ад сваіх.
Трэцім з'явіўся нямецкі палкоўнік, таўсматы і нізкага росту.
Чацвёртым быў былы польскі памешчык у лёгкім пінжаку.
У хаце з нябожчыцай
Усе чацвёра прыйшлі да адзінокай хаты, дзе жыў навуковы супрацоўнік Акадэміі навук з дачкой.
У хаце ляжала нябожчыца - адна з дачок-блізнятак гаспадара, Марына.
Каля нябожчыцы сядзела яе сястра Гануся.
Гісторыя Уладзіміра Ярмаліцкага
Уладзімір Ярмаліцкі распавёў сваю гісторыю. Ён быў студэнтам педагагічнага інстытута ў Мінску, трапіў у нямецкі палон пад Смаленскам. У лагеры ён задушыў вартаўніка і ўцёк.
Млечны Шлях ішоў праз усё неба. Я глядзеў на зоры і ўзяў кірунак на ўсход. Бо лагер ваеннапалонных быў далёка на захадзе. І ў гэтыя гадзіны пачатку свае вялікай дарогі я ўсё бачыў перад сабою вобраз той дзяўчынкі
Ён імкнуўся дабрацца да роднага дома на Случчыне, дзе жыла яго маці. Каля іх дома раслі шэсць вязаў, пад якімі ён правёў сваё дзяцінства.
Гісторыя Мікалая Сямагі
Мікалай Сямага таксама падзяліўся сваёй гісторыяй. Ён нарадзіўся ў гэтай хаце, скончыў настаўніцкую семінарыю ў Нясвіжы. Там ён сустрэў сваю будучую жонку Надзею Богуш.
Пасля ўсталявання польскай улады ён быў вымушаны пакінуць жонку і нованароджаных дачок-блізнятак у Нясвіжы і ўцячы ў Савецкую Беларусь. Толькі ў 1939 годзе ён змог вярнуцца да сям'і.
За дзень да вайны, калі мы яшчэ і не думалі, што яна будзе, мы з Марынай цэлую ноч прастаялі на балконе і глядзелі на Млечны Шлях. Гэтая зорная дарога так вабіла кудысьці нас!
Падчас бамбёжкі Мінска ў першыя дні вайны загінула яго жонка Надзея, а Марына аслепла. Ён з дочкамі вярнуўся ў родную хату, дзе Марына нядаўна памерла.
Пахаванне Марыны
У хаце знаходзіўся яшчэ адзін чалавек - чэшскі доктар, які зрабіў труну для Марыны.
Ноччу ўсе разам пахавалі Марыну на ўзлессі. Пасля пахавання чатыры незнаёмцы вярнуліся ў хату і пачалі варыць мяса забітага быка.
З'яўленне немцаў
Позна ўначы ў хату прыйшлі нямецкія салдаты з афіцэрам. Таўсматы выдаў сябе за нямецкага палкоўніка, які ўцёк з партызанскага палону, а таксама выдаў Ярмаліцкага за ўцекача з нямецкага палону і Новака за дэзерціра з нямецкай арміі.
Варшавяк прызнаўся, што служыў немцам і меў маёнтак Бранчычы. Апухлы немец спрабаваў выклікаць спачуванне ў Ганусі, расказваючы пра сваю дачку Гертруду.
Калі праз які-небудзь цуд я дабрыду яшчэ да Германіі, Гертруда напіша табе, а ты напішы ёй. Вы будзеце сёстрамі навекі. Калюбка! Я ледзьве жыву. Запытаешся ў сваёй маці...
Як жа я скажу ўсё гэта сваей маці, калі яе немцы спалілі ў Менску! - крыкнула Гануся, і голас яе перарваўся
Уцёкі і вяртанне на радзіму
Мікалай Сямага з дачкой, Ярмаліцкі і Новак уцяклі праз гарышча, падпаліўшы хату. У агні загінулі амаль усе немцы. Варшавяк і апухлы немец выратаваліся.
Праз некалькі дзён яны дабраліся да роднага дома Ярмаліцкага на Случчыне. Там яны знайшлі толькі абгарэлыя вязы і дошку з надпісам пра тое, што яго маці была павешана немцамі за адмову выдаць сына.
Мокры вугаль нічым не пахне... Унь мой дом. - І паказаў на кучу асмалкаў, крыху наводдалек ад вязаў. Асмалкі і попел былі і ля самых дрэў
Каля абгарэлых вязаў яны сустрэлі варшавяка і апухлага немца. Ярмаліцкі застрэліў немца, а варшавяк уцёк. Усе чацвёра пайшлі ў Асіпавіцкія лясы да партызан, дзе Сямага знайшоў сваю сястру Веру.