Вельмі кароткі змест
Беларускі горад, прыкладна 1920-я гады. Каля гарадскога рынку людзі пачалі заўважаць высокага старога, які штодня там гуляў.
У дваццатай школе з'явілася новая вучаніца Насця Закрэўская, якая жыла з дзедам. Яе маці вучылася ў Маскве.
У школе вучыўся таксама Серж Мілеўскі, які пачаў здзекавацца з Насці і яе сябровак.
Аднойчы Серж штурхнуў дзяўчынак, і дзед Закрэўскі заступіўся за іх. У помсту Серж падпільнаваў старога і падставіў яму нагу, праз што той захварэў на запаленне лёгкіх. Насця даглядала хворага дзеда.
Бацька Сержа расказаў сыну гісторыю з маладосці пра тое, як дзед Закрэўскі выратаваў яго ад бандытаў, і хлопец пачаў захапляцца старым.
Замест таго чалавека, якога ён ужо любіў пасля бацькавых расказаў, Серж убачыў перад сабой ненавіднага яму старога, якому ён так многа зрабіў зла.
Калі бацькі Сержа прыйшлі прасіць прабачэння ў Закрэўскіх, высветлілася, што маці Сержа была той самай дзяўчынай, якая дапамагла Закрэўскаму і бацьку Сержа ўцячы ад бандытаў. У гэты ж дзень з Масквы вярнулася Насціна маці, і ўсе памірыліся.
Падрабязны пераказ па раздзелах
Назвы раздзелаў у пераказе – умоўныя.
Раздзел І. Высокі стары чалавек
У горадзе людзі пачалі заўважаць высокага старога чалавека, які часта хадзіў каля гарадскога рынку. Ён быў апрануты ў паношанае цёмнае паліто з цёплым каўняром, меў сівую бародку і валасы. Чалавек заўсёды хадзіў з дубовай палкай і злёгку кульгаў.
Аднойчы ён убачыў, як хлопец Серж здзекаваўся з трох дзяўчынак на вуліцы. Стары заступіўся за іх, схапіўшы хулігана за плячо. Серж спалохаўся і ўцёк, але пасля пачаў сачыць за старым і даведаўся, дзе той жыве.
Ён хацеў, каб кожнае яго слова было законам для ўсіх, а калі хто пярэчыў яму, ён аж кіпеў ад злосці і пагражаў, што паскардзіцца свайму бацьку.
Раздзел ІІ. Сутычка Сержа з дзяўчаткамі
У пятым класе з'явілася новая вучаніца Насця Закрэўская. Яна была бойкая і рухавая дзяўчынка, добра вучылася і хутка знайшла сяброўства з аднакласнікамі.
На ўроку арыфметыкі адбылася сутычка паміж Насцяй і Сержам. Серж спрабаваў даказаць, што Насця няправільна рашае прыклад, але аказалася, што менавіта ён памыліўся. Гэта моцна закранула яго самалюбства.
Пасля гэтага Серж пачаў помсціць Насці. Ён чакаў яе пасля школы, біў, даваў пстрычкі, а аднойчы нават прабіў цвіком бляшанку, у якой яна несла газу дадому. Насця пачала баяцца выходзіць са школы адна.
Раздзел ІІІ. Насця Закрэўская ў школе
Насця жыла са сваім дзедам, пакуль яе маці вучылася ў Маскве. Яна была добрай гаспадыняй, дапамагала дзеду па хатняй гаспадарцы і добра вучылася ў школе.
Насцечка была такая занятая, што ёй не было калі не толькі пісаць маме пісьмы, але нават і сумаваць па ёй. За работай дні прайшлі вельмі скора.
Раздзел IV. Сержава помста
Калі дзед Закрэўскі захварэў пасля таго, як Серж з сябрам падставілі яму нагу і ён упаў у ваду, Насця мусіла клапаціцца пра яго. Яна ўставала рана, гатавала ежу, хадзіла ў краму і даглядала хворага.
Раздзел V. Бацькава гісторыя
Бацька Сержа вырашыў пагаварыць з сынам. Ён расказаў яму гісторыю з маладосці пра тое, як ён і Закрэўскі змагаліся з бандытамі пасля вайны. Закрэўскі выратаваў яго, атрымаўшы раненне ў нагу.
Яму нават стала страшна ад таго, што паміж ім і яго малым няма дружбы. А без гэтай дружбы чагосьці вялікага і патрэбнага не хапае ў жыцці.
Раздзел VI. Насцечка і яе дзед
У Насці з'явіліся сяброўкі - Рая, Фаня і Надзя. Яны часта прыходзілі да яе дадому, дапамагалі і падтрымлівалі.
Раздзел VII. Вяртанне мамы
Аднойчы да іх прыйшлі Сержаў бацька з сынам. Высветлілася, што маці Сержа была той самай дзяўчынай, якая некалі выратавала Закрэўскага і яго сябра ад бандытаў.
Дружба — вялікая справа. Без дружбы чалавеку цяжка жыць... І ў няшчасці, і ў радасці без дружбы чалавеку нельга быць. Шануйце, дзеці, дружбу, гэта самае дарагое і важнае, што ёсць у чалавека.
Серж раптам зарыдаў і кінуўся да дзвярэй... Ён больш такім не будзе, — сказаў Сержаў бацька моцна і рашуча, і тон яго голасу настроіў усіх на весялейшы лад.
Паважаць сябе трэба... Паважае сябе толькі той, хто паважае другіх... Калі ты пакасціш другому чалавеку, то лепш табе не жыць на свеце.