Эльдарада просіць дапамогі (Якімовіч)
Вельмі кароткі змест
Беларуская вёска, 1970-я гады. Падчас школьных канікул шасцікласнік Андрэй Мароз знайшоў на рэчцы бутэльку з запіскай, у якой жыхары краіны Эльдарада прасілі дапамогі.
Сябры Андрэя — Міхась і Наташа — спачатку не паверылі ў існаванне Эльдарада. Аднак неўзабаве ўсе трое сустрэліся з дзіўнымі істотамі, падобнымі на людзей-жаб. Гэта былі прышэльцы з Эльдарада — Кока-Кола, Банан і Кальмар.
Кока-Кола расказаў, што ў Эльдарада, куды некалі схаваліся індзейцы ад іспанскіх заваёўнікаў, трапіў нямецкі вучоны-фашыст Кляйн. Ён падпарадкаваў сабе індзейцаў і стварыў лабараторыю, дзе праводзіў жудасныя эксперыменты.
Кока-Кола папрасіў дзяцей дапамагчы знішчыць лабараторыю Кляйна. Ён пасадзіў іх у свой лятальны апарат “Яшчарка”, але Банан і Кальмар здагадаліся, што дзеці не з Баварыі, як ім казалі. Кока-Кола ўзарваў “Яшчарку”, а дзеці спусціліся на парашутах у Эльдарада.
“Са звычайнага маленькага павука-крыжавіка за некалькі тыдняў Кляйн вырасціў павука велічынёю з цялё. І пачаў гэтага павука, як ён сам казаў, выпускаць на паляванне. На нашых людзей.”
У Эльдарада дзеці перажылі шмат прыгод: блукалі ў джунглях, трапілі ў сетку, іх выратаваў разумны шымпанзэ Мікі. Нарэшце яны трапілі ў лабараторыю Кляйна, дзе ён падвяргаў іх розным выпрабаванням. Дзякуючы дапамозе індзейца Апельсіна дзеці ўцяклі, а лабараторыя Кляйна ўзарвалася. На планёры яны адправіліся дадому.
Падрабязны пераказ па частках
Падзел частак на раздзелы з'яўляецца рэдакцыйным.
Частка 1. Няпрошаныя госці
Адкрыццё тайны Эльдарада
У першы дзень школьных канікулаў Андрэй Мароз пайшоў на раку, дзе ляжаў на беразе і глядзеў на хмаркі. Яго думкі перапынілі сябры - Міхась Кадыш і Наташа Весялуха. Яны спрачаліся пра існаванне краіны Эльдарада. Міхась сцвярджаў, што гэта толькі легенда, а Наташа настойвала, што такая краіна існуе.
Андрэй падтрымаў Міхася, што выклікала абурэнне Наташы. Дзяўчынка пакрыўдзілася і пабегла дадому. Вярнуўшыся дадому, Андрэй пачаў пераглядаць свой "архіў" - калекцыю артыкулаў з газет і часопісаў. Ён знайшоў артыкул пра бутэлечную пошту і захапіўся чытаннем.
Неўзабаве прыйшла Наташа і паказала Андрэю бутэльку, якую знайшла ў рацэ. У бутэльцы была запіска з просьбай аб дапамозе ад жыхароў Эльдарада.
“Людзі, дапамажыце нам. Вас просяць жыхары Эльдарада. Мы загінем, калі вы не дапаможаце. Кляйн...” Далей літары расплыліся, няйначай як залітыя вадою.
Андрэй не паверыў, што запіска сапраўдная, і вырашыў, што Наташа сама яе напісала. Міхась таксама не паверыў дзяўчынцы. Наташа пакрыўдзілася і пайшла.
Знаёмства з дзіўнымі істотамі
На наступны дзень Міхась прыйшоў да Андрэя з навіной, што каля вёскі з'явіўся касманаўт. Бабка Тэкля нібыта бачыла яго на свае вочы. Хлопчыкі вырашылі пачакаць Наташу, якая паехала ў горад, а потым разам пайсці да бабкі Тэклі.
Увечары яны наведалі бабку Тэклю, якая расказала, што бачыла дзіўную істоту, падобную на жабу, з пукатымі вачыма і зялёнай скурай. Бабка думала, што гэта касманаўт-амерыканец. Хлопчыкі і Наташа вырашылі, што гэта, магчыма, прышэлец з Эльдарада.
Ноччу яны пайшлі ў Дворны Сад, дзе бабка Тэкля бачыла дзіўную істоту. Наташа пайшла наперадзе, а хлопчыкі ішлі за ёй. Раптам яны пачулі крык Наташы і ўбачылі, што яна знікла. Хлопчыкі пабеглі ў Дворны Сад і сустрэліся з чалавекам-жабай.
Спалоханыя, яны ўцяклі з Дворнага Саду. Але потым вырашылі вярнуцца, каб выратаваць Наташу. Калі яны зноў увайшлі ў Сад, то сустрэлі чалавека, які назваў сябе Кока-Колам. Ён зняў з твару маску жабы і аказаўся звычайным чалавекам з доўгімі чорнымі валасамі.
Гісторыя Кока-Колы
Кока-Кола расказаў ім, што ён з Эльдарада - краіны, якая існавала ў Лацінскай Амерыцы. Калісьці, калі іспанцы захапілі краіну інкаў, жыхары Эльдарада вырашылі пакінуць свае землі і схавацца ў непралазных джунглях. Яны ўзялі з сабой золата і каштоўныя камяні, а астатняе закапалі ў цясніны.
Правадыр загадаў нікому не пакідаць новае месца і не паведамляць пра сябе. Шмат гадоў яны жылі ў спакоі, пакуль над імі не пачалі лятаць "сярэбраныя птушкі". Аднойчы адна з такіх "птушак" упала, і ў ёй знайшлі параненага белага чалавека. Яго вылечылі і прынялі ў сваю сям'ю.
“Я — немец, у Баварыі жыў, я доктар, прафесар, — казаў Кляйн. — Я шмат для навукі зрабіў. У мяне і ў Германіі свая лабараторыя была. Але тут мы з табой болей зробім. Увесь свет нам пазайздросціць”.
Гэты чалавек, які назваўся Кляйнам, пабудаваў лабараторыю і пачаў праводзіць жудасныя эксперыменты. Ён вырасціў павука-людаеда і выпускаў яго паляваць на індзейцаў. Кока-Кола, які быў вучнем Кляйна, даведаўся, што той з'яўляецца фашыстам і хоча стварыць біялагічную зброю.
“Я даведаўся, што ваша краіна — вялікая краіна, што ваш народ — вялікі народ, што вы за шчасце для ўсіх, хто супраць такіх, як Кляйн.”
Падарожжа да таямнічай краіны
Кока-Кола расказаў, што Кляйн паслаў яго ў Баварыю з лістом да арганізацыі "Агонь і меч", каб прывезці маладых хлопцаў, якім ён перадасць сакрэты сваёй біялагічнай зброі. Але Кока-Кола вырашыў не ляцець у Баварыю, а прызямліцца ў Савецкім Саюзе і папрасіць дапамогі.
Разам з ім ляцелі Банан і Кальмар - памагатыя Кляйна. Яны не ведалі, дзе прызямліліся, і Кальмар згубіў ліст. Тады Кока-Кола кінуў у ваду бутэльку з запіскай, спадзеючыся, што хтосьці знойдзе яе і дапаможа.
Банан і Кальмар схапілі Наташу, каб прывезці яе Кляйну. Кока-Кола папрасіў Андрэя і Міхася паляцець з ім у Эльдарада, каб дапамагчы знішчыць лабараторыю Кляйна.
“Я вельмі хачу, каб вы паляцелі з намі, у Эльдарада. Вы дапаможаце мне знішчыць лабараторыю Кляйна. Я скажу яму, што гэта вы з Баварыі, што вас накіравалі да яго. Вы не бойцеся: я пасля вас абавязкова назад прывязу.”
Хлопчыкі пагадзіліся. Яны селі ў лятальны апарат, які называўся "Яшчарка". Падчас палёту Банан і Кальмар здагадаліся, што Кока-Кола іх падманвае. Пачалася бойка, і Кока-Кола загадаў дзецям выскачыць з парашутамі. Сам ён застаўся ў "Яшчарцы" і ўзарваў яе разам з сабой, Бананам і Кальмарам.
Частка 2. Эльдарада
Прыбыццё ў Эльдарада
Андрэй, Міхась і Наташа спусціліся на парашутах на паляну, якую назвалі "Паляна валуноў". Яны былі ўражаны тым, што па краях паляны ляжалі валуны, падобныя на вялікія манеты. Дзеці не ведалі, куды ісці, але Кока-Кола сказаў ім, што лабараторыя Кляйна знаходзіцца на поўдні.
Міхась прапанаваў сказаць Кляйну, што яны з арганізацыі "Агонь і меч", але Андрэй не хацеў прытварацца. Тады Наташа прыдумала, што Андрэй будзе прыкідвацца нямым, бо ён дрэнна ведаў нямецкую мову, у адрозненне ад яе і Міхася, у якіх былі пяцёркі па гэтым прадмеце.
Яны вырашылі, што Наташа будзе Кларай, Міхась - Максам, а Андрэй - Рудольфам. Дзеці пайшлі на поўдзень, арыентуючыся па цені, як навучыў іх Міхась. Яны ішлі праз густы лес, які спачатку здаваўся ім зялёным раем, а потым стаў падобны на зялёнае пекла.
Небяспекі дзікай прыроды
У лесе дзеці ўбачылі шмат дзівосаў: дрэвы, якія раслі адно на адным, эпіфіты і расліны-паразіты, архідэі з тонкім пахам. Яны заўважылі маленькую птушку калібры, якая была меншая за чмяля, але блішчэла, як каштоўны камень.
Неўзабаве дзеці заблудзіліся і трапілі ў сетку, сплеценую з тонкіх ліян. Яны думалі, што гэта павуціна павука-людаеда, але потым зразумелі, што гэта паляўнічая сетка. Іх выратаваў шымпанзэ, які разарваў сетку і вывеў іх да возера.
Каля возера яны пабудавалі шалаш і заначавалі. Раніцай выявілася, што іх паўвостраў стаў востравам - вецер адагнаў яго ад берага. Дзеці пабудавалі плыт з чароту і бамбуку і даплылі да берага.
Ідучы ўздоўж берага, яны раптам убачылі чырвоную лужыну. Андрэй падумаў, што гэта фарба, але калі дакрануўся да яе, то ўбачыў, што ўсё вакол стала чырвоным. Гэта быў "вогненны туман" - нявывучаная з'ява прыроды, якая раптоўна з'яўлялася і знікала.
“Я здагадаўся! Здагадаўся! Гэта агні Эльма. Яны вельмі рэдка бываюць. Перад навальніцаю, калі ў паветры вялікі ціск і высокае напружанне. Блакітны агонь — гэта электрычныя зарады, якія рухаюцца ў паветры.”
Таямнічыя сустрэчы ў лесе
Працягваючы свой шлях, дзеці ўбачылі конніка, які ехаў берагам возера. Над яго галавой загарэўся блакітны агонь. Міхась растлумачыў, што гэта агні Эльма - электрычныя зарады, якія з'яўляюцца перад навальніцай.
Ноччу дзеці начавалі на дрэве, дзе Андрэй сустрэўся з перыафтальмусам - рыбай, якая магла лазіць па дрэвах. Міхась здзівіўся, бо гэтая рыба жыве ў Паўднёва-Усходняй Азіі, а не ў Амерыцы.
На наступны дзень яны ўбачылі, як павук-людаед гнаўся за індзейцам. Дзеці пабеглі на дапамогу, але не паспелі. Шымпанзэ, якога яны сустрэлі раней, кінуў зямлю ў вочы павуку і дапамог індзейцу ўцячы. Павук пагнаўся за шымпанзэ, але той схаваўся на дрэве.
Неўзабаве з лесу выехалі два коннікі. Адзін з іх быў малады індзеец, а другі - еўрапеец у белай сарочцы і саламяным капелюшы. Еўрапеец цягнуў за сабой шымпанзэ на ланцужку. Дзеці зразумелі, што гэта і ёсць доктар Кляйн.
Знаёмства з доктарам Кляйнам
Кляйн адразу пачаў распытваць дзяцей, хто яны і адкуль. Міхась сказаў, што іх прыслала арганізацыя "Агонь і меч", і што яны прыляцелі на "Яшчарцы", якая ўзарвалася. Кляйн спытаў іх імёны. Міхась назваўся Максам, Наташа - Кларай, а Андрэй маўчаў, бо павінен быў прыкідвацца нямым.
Кляйн не паверыў, што Андрэй нямы, але пакуль не стаў выкрываць дзяцей. Ён запрасіў іх у сваю лабараторыю. Па дарозе яны ўбачылі, як Кляйн жорстка абыходзіўся з індзейцамі, называючы іх "свіннямі" і б'ючы.
“Я прыгадаў помнік, які стаяў у цэнтры нашай вёскі. На мармуровай пліце яго высечаны прозвішчы тых, хто не вярнуўся з вайны. І майго дзядулі высечана прозвішча.”
У лабараторыі Кляйн пасадзіў Андрэя на крэсла з сюрпрызам - яно пачало падскокваць, калі хлопчык націснуў на няправільную кнопку. Кляйн смяяўся з яго. Андрэй намаляваў карыкатуру на Кляйна, але той не разгневаўся, а толькі пахваліў яго за фантазію.
Пасля абеду Кляйн даў дзецям заданні: ачысціць балотную ваду і аддзяліць насенне культурных раслін ад пустазелля. Дзеці справіліся з заданнямі, выкарыстоўваючы свае веды: Наташа прапанавала выкарыстаць галінкі рабіны для ачысткі вады, а Міхась прыдумаў, як аддзяліць насенне з дапамогай магніта.
Частка 3. «Добры» Кляйн
Жорсткія эксперыменты Кляйна
Кляйн падслухоўваў размовы дзяцей і хваліў іх за кемлівасць. Ён расказаў, што прывёз з розных куткоў свету шмат рэчаў, раслін і жывёл, у тым ліку шымпанзэ Мікі, якога хацеў навучыць ваенным прыёмам.
Кляйн паказаў дзецям свой "эксперымент": ён прывязаў аўчарку за нашыйнік да калючага дроту і пакінуў яе там на два дні. Маленькі кудлаты сабачка прыносіў ёй ежу, але не мог дапамагчы. Кляйн тлумачыў, што гэта дэманстрацыя сілы, якую нават дружба не можа адолець.
“Эксперымент. Навуковы эксперымент, — павольна расцягваючы словы, напэўна, каб лепей дайшло да нас, прагаварыў Кляйн. — Дрот тут як сімвал сілы. Сілу нават дружба не адолее.”
Дзеці не вытрымалі і вызвалілі аўчарку, адшпіліўшы нашыйнік. Кляйн быў здзіўлены іх смеласцю, але не пакараў іх. Ён сказаў, што адзін эксперымент скончыўся, а другі толькі пачынаецца.
У пастцы небяспечнага вучонага
Кляйн пасадзіў дзяцей у "камарыны пакой" - пакой, дзе на сценах былі намаляваныя камары. Калі выключылі святло, аказалася, што ў пакоі сапраўды былі камары, якія пачалі кусаць дзяцей. Яны спрабавалі выбіць шкло, але яно было браніраванае.
Нечакана ў акно пастукаў індзеец, які назваўся Апельсінам. Ён быў вартаўніком моста ў лабараторыі Кляйна. Апельсін паказаў дзецям кнопку пад падаконнікам, націснуўшы на якую, яны змаглі адчыніць акно і ўцячы.
Апельсін прывёў іх у зямлянку і расказаў, што Кляйн вырасціў новага павука-людаеда, яшчэ страшнейшага за папярэдняга, і збіраецца выпусціць яго на паляванне. Ён таксама паведаміў, што Кляйн ператварыў золата і каштоўныя камяні жыхароў Эльдарада ў камяні на "Паляне валуноў".
Уцёкі з лабараторыі
Раніцай дзеці знайшлі ўльтыматум ад Кляйна: калі яны не вернуцца да паўдня, ён знішчыць усіх жыхароў Эльдарада. Яны вырашылі вярнуцца, каб выратаваць індзейцаў.
Калі яны прыйшлі да моста, Кляйн сустрэў іх і сказаў, што збіраецца выпусціць павука-людаеда на паляванне. Ён пайшоў па павука, а дзеці засталіся пад наглядам Піф-Піфа.
Неўзабаве яны ўбачылі, як Кляйн вядзе павука-крыжавіка да моста. Але павук не хацеў ісці - ён адчуваў пах газы, якую Апельсін закапаў перад мостам па парадзе Міхася. Раззлаваны павук збіў Кляйна з ног і пабег. Кляйн і Піф-Піф пабеглі за ім.
Апельсін, які хаваўся ў кустах, паклікаў дзяцей уцякаць. Яны пабеглі да лесу. Раптам пачуўся выбух - лабараторыя Кляйна ўзарвалася. Міхась выказаў здагадку, што гэта работа Мікі, якога Кляйн навучыў быць дыверсантам.
Вяртанне дадому
Наташа сказала, што хоча вярнуцца дадому. Андрэй успомніў, што Кока-Кола казаў ім пра "Ластаўчын тунель", калі яны будуць вяртацца дадому. Апельсін ведаў, дзе знаходзіцца гэты тунель, і павёў іх туды.
"Ластаўчын тунель" аказаўся зялёным тунелем, утвораным галінамі дрэў. У ім жыло шмат ластавак, якія лавілі камароў. На ўзгорку за тунелем яны знайшлі планёр.
Апельсін растлумачыў, што гэты планёр адрозніваецца ад звычайных - у ім ёсць матор і цёплая кабіна. Ён навучыў дзяцей кіраваць планёрам, а на наступны дзень прывёў сваіх сяброў-індзейцаў, якія дапамаглі ім узляцець.
“Мы не крычалі “ура!”. Мы разумелі, што многа цяжкасцей чакае нас наперадзе. Але кожны з нас верыў, што адолее іх.”
Дзеці разумелі, што іх чакае доўгі і складаны шлях дадому, але жаданне вярнуцца на Радзіму дадавала ім сіл. Планёр бясшумна ляцеў над Эльдарада, несучы іх дадому.
“Жаданне трапіць дамоў, на Радзіму, верылі, дапаможа адолець гэтыя цяжкасці. А пакуль планёр бясшумна ляцеў над Эльдарада.”