Як Васіль змея перамог (Якімовіч)
Падзел на главы — умоўны.
Прыляцёў змей і пачаў тэрарызаваць людзей
У адзін край прыляцеў страшэнны змей. Ён выкапаў сярод лесу ў гары глыбокую яму і ліг адпачываць. Ніхто не памятае, доўга ён адпачываў ці нядоўга. Калі змей устаў, ён адразу на ўвесь край закрычаў, патрабуючы даніну.
Гэй, людзі — мужыкі і кабеты, старыя і малыя, — насіце мне кожны дзень даніну... Хто прынясе, той жыць будзе, а хто не — таго змей праглыне!
Напалохаліся людзі і пачалі насіць змею даніну — хто гавядзіну, хто бараніну, а хто свініну. Насілі, насілі, а потым глядзяць — і насіць няма чаго, чыста згалелі. А змей быў такі, що без даніны не мог пражыць і гадзіны. Пачаў ён тады сам па вёсках лятаць, людзей хапаць і ў нару да сябе цягаць. Ходзілі людзі як непрытомныя, галасілі, не ведалі, як ад ліхога змея збавіцца. Ніхто не мог даць яму рады, бо сіла ў змея была такая, што кожнага з ног збівала.
Васіль кідае выклік змею і перамагае яго ў спаборніцтвах
А жыў у тым краі адзін чалавек, не вельмі дужы, але смелы і здагадлівы.
Аднойчы Васіль сказаў суседзям, што паспрабуе са змеем сілаю памерацца. Суседзі адказалі, што дарэмна ён толькі загіне.
Ну што ж, паспрабую хіба я са змеем сілаю памерацца! ... Нічога, — кажа Васіль, — у яго сіла, а ў мяне розум. Паглядзім, што мацней.
Запрог ён каня, узяў тоўстую доўбню і паехаў у лес да змея. Убачыў яго змей, вытрашчыў свае зялёныя вочы і спытаўся, чаго ён сюды прыехаў з гэтаю доўбняю. Васіль адказаў, што прыехаў яго біць. Здзівіўся змей і параіў Васілю ўцякаць, пакуль не позна.
Уцякай лепш, пакуль не позна, бо як дыхну, як свісну, дык на нагах не ўстаіш, за сем вёрст адляціш!
Усміхнуўся Васіль і сказаў, што не хваліся дарэмна, пудзіла старое, ён не такіх бачыў. Яшчэ паглядзім, хто мацней свісне. Засвістаў змей так моцна, що аж лісце з дрэў пасыпалася, лес зашумеў. А Васіль за дуб ухапіўся, стаяў сабе і хоць бы што. Сказаў ён, што глупства гэта, хіба так свішчуць. Параіў паслухаць, як ён свісне, толькі раіў завязаць змею вочы, бо адразу наверх павылазяць. Збянтэжыўся змей, падумаў, што можа і праўда лепш завязаць вочы. Завязаў ён вочы анучаю.
Узяў Васіль доўбню, размахнуўся ды як свіснуў змею па галаве, дык у таго аж іскры з вачэй пасыпаліся.
Ачухаўся змей, дзівіўся на Васіля — няўжо ён дужэйшы за яго? Не можа таго быць! Прапанаваў яшчэ раз сілу паспрабаваць. Васіль згадзіўся. Схапіў змей камень, сціснуў лапамі так моцна, що аж пыл пасыпаўся. Васіль сказаў, што нічога дзіўнага, вось ты паспрабуй сціснуць камень так, каб з яго вада палілася. Развязаў Васіль торбу, выняў свежы сыр і сціснуў яго на ўсю сілу — сыроватка так і палілася. Бачыць змей — Васіль і праўда дужэйшы за яго. Напалохаўся ён і сказаў, каб Васіль прасіў у яго што хоча, ён усё дасць. Васіль адказаў, што нічога яму не трэба, у яго дома ўсяго больш, як у змея. Не паверыў змей. Васіль прапанаваў паехаць паглядзець. Змей згадзіўся.
Падарожжа са змеем. Васіль працягвае хітрыць
Селі на воз і паехалі. Тым часам у дарозе змею захацелася есці. Убачыў ён чараду валоў пры лесе і сказаў Васілю, каб той схадзіў злавіў вала, перакусяць трохі. Пайшоў Васіль у лес і пачаў лыкі драць. Чакаў, чакаў змей — няма ні Васіля, ні вала. Прыйшоў ён сам у лес і спытаўся, што Васіль так доўга тут робіць. Васіль адказаў, що лыкі дзярэ. Змей спытаўся навошта. Васіль сказаў, що хоча вяровак навіць ды на абед валоў з пяць злавіць. Змей сказаў, що навошта ім пяць валоў, хопіць і аднаго. Схапіў змей вала за карак і павалок да воза.
Змей сказаў Васілю, каб той прынёс дроў вала смажыць. Сеў Васіль у лесе пад дубам і сядзіць сабе, люлькаю пыхкае. Чакаў, чакаў яго змей — не дачакаўся. Зноў прыйшоў да Васіля і спытаўся, што той так доўга тут робіць. Васіль адказаў, що выбірае дубы таўсцейшыя, хоча адразу з дзесятак прынесці. Змей сказаў, што навошта ім дзесяць дубоў, хопіць і аднаго. Вырваў змей самы тоўсты дуб і панёс да воза. Засмажыў вала і паклікаў Васіля частавацца. Васіль сказаў, што што з аднаго вала за наедак, гэта яму на раз укусіць, хай змей есць сам. З'еў змей вала, і паехалі далей.
Апошняя хітрасць Васіля. Загібель змея
Пад'ехалі да Васілёвай хаты. Убачылі дзеці здалёк бацьку і закрычалі ад радасці, што тата едзе.
А змей недачуў і спытаўся, чаго там дзеці крычаць. Васіль адказаў, што яны радуюцца, што ён змея на абед вязе, яны ў яго даўно галодныя. Спалохаўся змей, саскочыў з воза і як дуж кінуўся наўцёкі. Але не разглядзеў дарогі — трапіў у балота. А балота было такое, што і дна не дастаць. Праваліўся змей у балота ды там і захлынуўся.